θυμός

θυμός < (κληρονομημένο) αρχαία ελληνική θυμός (ψυχή, πνοή)

ΔΦΑ : /θiˈmos/

τυπογραφικός συλλαβισμός : θυ‐μός

τονικό παρώνυμο: θύμος

θυμός αρσενικό

• το ισχυρό συναίσθημα δυσαρέσκειας ή και εχθρότητας απέναντι σε κάποιον ή κάτι που μας επηρεάζει αρνητικά και μπορεί να προκαλέσει έντονες και καμιά φορά βίαιες αντιδράσεις

  ↪ Είναι καλός κατά βάθος, αλλά παρεκτράπηκε πάνω στο θυμό του'.'

  ↪ Άσε κάτω τους θυμούς κι έλα να μιλήσουμε λογικά.

• ηρεμία
• ψυχραιμία

→ και δείτε τις λέξεις θυμάμαι και ενθυμούμαι

Κατηγορίες

• θυμός - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας
• θυμός - Χαραλαμπάκης, Χριστόφορος (επιμέλεια) (2014). Χρηστικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών. (ψηφιοποιημένη έκδοση από το 2023, συντομογραφίες-σύμβολα)
• Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2002). Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας (Βʹ έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας. (Αʹ έκδοση: 1998)
• Κάτος, Γιώργος Β. (2016) Λεξικό της λαϊκής και της περιθωριακής μας γλώσσας. Θεσσαλονίκη, 2016 στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας- Αναζήτηση:'θυμός'.

θυμός < (κληρονομημένο) αρχαία ελληνική θυμός

θυμός αρσενικό

1. θυμός, οργή
2. πολεμικό μένος
3. (μεταφορικά) θαλασσοταραχή στην έκφραση θυμός τῆς θάλασσας
4. επιθυμία, πόθος
5. το θυμοειδές, το θυμικό
6. δηλητήριο

• ἀνεβάζω θυμόν, ἀνεβαίνω εἰς θυμόν: (θυμώνω)
• ἀπὸ θυμοῦ (πρόθυμα)

→ δείτε και ρήματα σε -θυμέω

• θυμός -  Επιτομή του Λεξικού Κριαρά της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669). Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, [μονοτονικό σύστημα].

θυμός < (κληρονομημένο) πρωτοελληνική *tʰūmós (καπνός, αναπνοή, ψυχή) < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή *dʰuh₂mós ‎(καπνός)

θυμός αρσενικό

1. πνοή, ψυχή, ζωή

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 1 (Α. Λοιμός. Μῆνις.), στίχ. 593 (στίχοι 592-593)

   πᾶν δ᾽ ἦμαρ φερόμην, ἅμα δ᾽ ἠελίῳ καταδύντι | κάππεσον ἐν Λήμνῳ, ὀλίγος δ᾽ ἔτι θυμὸς ἐνῆεν·

   Ολημερίς εγύριζα, και ο ήλιος είχε δύσει | όταν στην Λήμνον έπεσα κοντά να βγει η ψυχή μου·

   Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 11 (Λ. Ἀγαμέμνονος ἀριστεία.), στίχ. 433

   ἤ κεν ἐμῷ ὑπὸ δουρὶ τυπεὶς ἀπὸ θυμὸν ὀλέσσῃς.

   ή τώρ᾽ από την λόγχην μου θα χάσεις την ζωήν σου».

   Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

2. ψυχή, νους ως η έδρα των σκέψεων

   ※  6ος/5ος πκε αιώνας ⌘ Αἰσχύλος, Προμηθεὺς δεσμώτης, στίχ. 706 (705-706)

   τοὺς ἐμοὺς λόγους | θυμῷ βάλ᾽, ὡς ἂν τέρματ᾽ ἐκμάθῃς ὁδοῦ.

   βάλ᾽ τα μες στο νου σου | τα λόγια αυτά, τους δρόμους σου για να γνωρίζεις.

   Μετάφραση (1930): Ιωάννης Ν. Γρυπάρης, Αθήνα:Εστία @greek‑language.gr

3. οργή, θυμός, η έδρα του θυμού

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 16 (Π. Πατρόκλεια.), στίχ. 616

   Αἰνείας δ᾽ ἄρα θυμὸν ἐχώσατο φώνησέν τε·

   Ο Αινείας τότ᾽ εχόλωσε κι εφώναξεν:

   Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

4. επιθυμία, διάθεση, θέληση

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 15 (Ο. Παλίωξις παρὰ τῶν νεῶν.), στίχ. 94 (στίχοι 93-94)

   οἶσθα καὶ αὐτή, | οἷος κείνου θυμὸς ὑπερφίαλος καὶ ἀπηνής.

   και μόνη το γνωρίζεις | άσπλαχνην πόσον και άδικην έχει ψυχήν εκείνος

   Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

5. καρδιά ως η έδρα των αισθημάτων

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 7 (Η. Ἕκτορος καὶ Αἴαντος μονομαχία. Νεκρῶν ἀναίρεσις.), στίχ. 189

   γνῶ δὲ κλήρου σῆμα ἰδών, γήθησε δὲ θυμῷ.

   και το σημάδι άμ᾽ είδε αυτός το γνώρισε κι εχάρη.

   Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 23 (Ψ. Ἆθλα ἐπὶ Πατρόκλῳ.), στίχ. 611 (στίχοι 609-611)

   ἠδὲ καὶ ἵππον | δώσω ἐμήν περ ἐοῦσαν, ἵνα γνώωσι καὶ οἵδε | ὡς ἐμὸς οὔ ποτε θυμὸς ὑπερφίαλος καὶ ἀπηνής.

   και την φοράδ᾽, αν κι είναι | δική μου, λάβε την εσύ για να γνωρίσουν όλοι | ότι καρδιά περήφανην και αμάλακτην δεν έχω.

   Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

6. θάρρος, τόλμη

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 15 (Ο. Παλίωξις παρὰ τῶν νεῶν.), στίχ. 280

   τάρβησαν, πᾶσιν δὲ παραὶ ποσὶ κάππεσε θυμός.

   ετρόμαξαν και στην καρδιά το θάρρος τους εκόπη.

   Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

7. ιδιοσυγκρασία
8. επιθυμία για φαγητό και ποτό

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 4 (Δ. Ὁρκίων σύγχυσις. Ἀγαμέμνονος ἐπιπώλησις.), στίχ. 263 (στίχοι 262-263)

   σὸν δὲ πλεῖον δέπας αἰεὶ | ἕστηχ᾽, ὥς περ ἐμοί, πιέειν ὅτε θυμὸς ἀνώγοι.

   αλλά πάντοτε συ έχεις το ποτήρι | γεμάτο εμπρός ως το ᾽χω εγώ, να πίνεις όταν θέλεις·

   Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

• τίθεμαι θυμὸν ἐν στήθεσσι

• θυμός - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• θυμός - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.