-ιά

Αυτή η σελίδα μπήκε στον κατάλογο των σελίδων που χρειάζονται επιμέλεια και έλεγχο
Παρακαλούμε συμπληρώστε, τεκμηριώστε το λήμμα και βγάλτε αυτή την ετικέτα εάν θεωρείτε ότι το λήμμα ανταποκρίνεται στα κριτήρια του Βικιλεξικού.
Για έλεγχο. Λείπει εξήγηση για τα επιρρήματα. Όπως μακριά. ‑‑Sarri.greek ^♫ | 11:52, 30 Μαρτίου 2023 (UTC).

Νέα ελληνικά (el)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	η	-ιά	οι	-ιές
γενική	της	-ιάς	των	-ιών
αιτιατική	τη(ν)	-ιά	τις	-ιές
κλητική		-ιά		-ιές
Οι καταλήξεις προφέρονται με συνίζηση.
Κατηγορία όπως «καρδιά» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

-ιά < (κληρονομημένο) αρχαία ελληνική -ιά (προφερόταν /ia/) ή -εία. Επίσης -έα, -αία

ή (κληρονομημένο) μεσαιωνική ελληνική -ιά < (κληρονομημένο) αρχαία ελληνική -ία ή -έα

για τα φυτά < (κληρονομημένο) μεσαιωνική ελληνική -ιά < ελληνιστική κοινή -ία < -έα (όπως μηλέα)[1][2]

Προφορά

εξαρτάται από το σύμφωνο που προηγείται

ΔΦΑ : /ˈʝa/ μετά από β, δ, ζ, ρ (βια, δια, καρπαζιά, χεριά)

ΔΦΑ : /ˈʎa/ μετά από λ (ελιά)

ΔΦΑ : /ˈɲa/ μετά από μ, ν (μια, νια)

ΔΦΑ : /ˈça/ μετά από θ, π, σ, τ, φ

ως δίφθογγος (όπως στις συμβάσεις για την προφορά στο τραγούδι)

ΔΦΑ : /ˈi̯a/

Επίθημα

-ιά θηλυκό

παραγωγικό επίθημα θηλυκών ουσιαστικών που δημιουργεί λέξεις οι οποίες δηλώνουν
1. την ενέργεια που δηλώνεται με το πρώτο συνθετικό ή το αποτέλεσμα αυτής της ενέργειας (το πλήγμα ή το τραύμα για επιθετική ενέργεια)
  1. από ουσιαστικά:
    βελόνι > βελονιά, μαχαίρι > μαχαιριά, φτυάρι > φτυαριά
  2. από ρήματα ή ρηματικά παράγωγα, ως μια στιγμιαία ενέργεια ή το τραύμα
    δαγκώνω > δαγκωνιά
    
    δαγκώνω > δάγκωμα, δαγκωματ- > δαγκωματιά
2. χαρακτηριστική ιδιότητα της πρωτότυπης λέξης
  καπνός > καπνιά, σύννεφο > συννεφιά, άρχοντας > αρχοντιά
3. εναλλακτικός τύπος για ουσιαστικά σε -ία
  ερημία - ερημιά, ομιλία - μιλιά
4. περιληπτικά ένα σύνολο από στοιχεία που δηλώνονται με το πρώτο συνθετικό, μειωτικό για εθνικό όνομα
  καραβιά, αγροτιά, χωριατιά
  
  Τουρκιά
5. αόριστη ποσότητα που μπορεί να περιέχεται σε αυτό που δηλώνεται με το πρώτο συνθετικό
  χεριά, καλαθιά, φτυαριά
6. το φυτό το οποίο παράγει αυτό που δηλώνεται με το πρώτο συνθετικό
  αγγουριά, τριανταφυλλιά, κερασιά
  - αλλά και γενικότερα, το δέντρο
    ιτιά
  → και δείτε -ια
7. καταγωγή (από πατριδωνυμικά αρσενικά σε -ιός)
  Θεσσαλονικ(ιός) (αρσενικό) > Θεσσαλονικιά
8. (προφορικό) σε οικείο ύφος ή ειρωνική διάθεση
  κουστούμι > κουστουμιά
9. κατάληξη θηλυκών επιθέτων
  1. από επίθετα σε -ός (αρσενικό), -ιά (θηλυκό), -ό (ουδέτερο)
    γλυκός (αρσενικό) > γλυκιά
  2. από επίθετα σε -ός (αρσενικό), -ή ή -ιά (θηλυκό), -ό (ουδέτερο)
    κακός (αρσενικό) > κακιά, αρρωστιάρικος > αρρωστιάρικια
  3. από επίθετα σε -ύς (αρσενικό), -ιά (θηλυκό), -ύ (ουδέτερο)
    βαθύς (αρσενικό) > βαθιά
  4. από επίθετα σε -ής (αρσενικό), -ιά (θηλυκό), -ί (ουδέτερο)
    βυσσινής (αρσενικό) > βυσσινιά

Συγγενικά

-σιά

Νεοελληνικές λέξεις με επίθημα -ιά στο Βικιλεξικό

Αναφορές

-ια, -ία, -ιά - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας
-ιά - Χαραλαμπάκης, Χριστόφορος (επιμέλεια) (2014). Χρηστικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών. (ψηφιοποιημένη έκδοση από το 2023, συντομογραφίες-σύμβολα)

Μεσαιωνικά ελληνικά (gkm)

Ετυμολογία

-ιά < -έα ή αρχαία ελληνική -ία, -έα με συνίζηση για την αποφυγή της χασμωδίας

Επίθημα

-ιά θηλυκό

επίθημα θηλυκών ουσιαστικών για το σχηματισμό λέξεων που δηλώνουν
1. ενέργεια ή αποτέλεσμα της ενέργειας που δηλώνεται από την πρωτότυπη λέξη
  κοντάρ(ιν) > κονταρέα και κονταριά
2. φυτά
  (ελληνιστική κοινή) κερασέα, κερασία > μεσαιωνική ελληνική κερασιά

Μεσαιωνικές ελληνικές λέξεις με επίθημα -ιά στο Βικιλεξικό

Πηγές

-ια, -ία, -ιά - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας
«-ιά» - Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2010). Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (Β' ανατύπωση. 2009: A' έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.

Αρχαία ελληνικά (grc)

	δυϊκός
↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
	-ῐᾱ
ονομαστική	ἡ	-ιᾱ́	αἱ	-ιαί
γενική	τῆς	-ιᾶς	τῶν	-ιῶν
δοτική	τῇ	-ιᾷ	ταῖς	-ιαῖς
αιτιατική	τὴν	-ιᾱ́ν	τὰς	-ιᾱ́ς
κλητική ὦ!		-ιᾱ́		-ιαί
ονομ-αιτ-κλ	τὼ		-ιᾱ́
γεν-δοτ	τοῖν		-ιαῖν
1η κλίση, Κατηγορία 'στρατιά' όπως «στρατιά» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

-ιά < → λείπει η ετυμολογία

Επίθημα

-ιά [ῐᾱ] θηλυκό

μετονοματικό επίθημα θηλυκών ουσιαστικών για το σχηματισμό λέξεων που δηλώνουν
1. περιληπτικά ό,τι εκφράζει η πρωτότυπη λέξη
  μύρμηξ > μυρμηκιά
  
  ἔσχατος > ἐσχατιά
  
  στρατός > στρατιά

Συγγενικά

Αρχαίες ελληνικές λέξεις με επίθημα -ιά στο Βικιλεξικό

This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] -ια, -ία, -ιά - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας

[2] -ιά - Χαραλαμπάκης, Χριστόφορος (επιμέλεια) (2014). Χρηστικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών. (ψηφιοποιημένη έκδοση από το 2023, συντομογραφίες-σύμβολα)