φωτιά

Νέα ελληνικά (el)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	η	φωτιά	οι	φωτιές
γενική	της	φωτιάς	των	φωτιών
αιτιατική	τη	φωτιά	τις	φωτιές
κλητική		φωτιά		φωτιές
Οι καταλήξεις προφέρονται με συνίζηση.
Κατηγορία όπως «καρδιά» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

φωτιά < (κληρονομημένο) μεσαιωνική ελληνική φωτία (λάμψη) < φωτ- (< φῶς) + -ία (> -ιά)

Προφορά

ΔΦΑ : /foˈtça/

τυπογραφικός συλλαβισμός : φω‐τιά

Φωτιά καίει σε τζάκι.

Ουσιαστικό

φωτιά θηλυκό

η ταυτόχρονη παραγωγή θερμότητας και φωτός η οποία παρατηρείται κατά τη γρήγορη καύση εύφλεκτου υλικού που συνοδεύεται συνήθως από φλόγα
η πυρκαγιά
↪ ξέσπασε μεγάλη φωτιά στο δάσος
(κατ’ επέκταση) η λάμψη
↪ τα μάτια του πετούσαν φωτιές
μέσο για το άναμμα φωτιάς
↪ δεν έχω φωτιά επάνω μου

→ δείτε τις λέξεις αναπτήρας και σπίρτο
(συνεκδοχικά) φλόγα
(μεταφορικά) ένταση και ό,τι την προκαλεί
(μεταφορικά) έντονος ερωτικός πόθος

Πολυλεκτικοί όροι

μέτωπο της φωτιάς

Εκφράσεις

ανάβω φωτιά ή ανάβω φωτιές: προκαλώ ένταση, κρίση
αρπάζω εύκολα φωτιά
αρπάζω φωτιά
βάζω το χέρι μου στη φωτιά: είμαι σίγουρος για κάτι
※ Εξάλλου το Σωτήρη τον ήξερε για τόσο φιλήσυχο, που γι' αυτόν θα 'βαζε και το χέρι του στη φωτιά. (Διδώ Σωτηρίου, Εντολή, 1976 [μυθιστόρημα])
βάζω φωτιά στα τόπια
βγάζω φωτιά ή βγάζω φωτιές
βγάζω φωτιές απ' το στόμα
βγάζω φωτιές απ' τον κώλο
βγάζουν τα πόδια μου φωτιά
βγάζω τα κάστανα απ' τη φωτιά
είμαι φωτιά
έχω/ανάβω φωτιά στα στήθια
έχω/ανάβω φωτιά στην καρδιά
κόκκινο της φωτιάς
κολλάω τις φωτιές
να πέσει φωτιά να με κάψει: σε περιπτώσεις που κάποιος δίνει όρκο
οι τιμές είναι φωτιά ή τιμές φωτιά
όποιος παίζει με τη φωτιά καίγεται
όπου υπάρχει καπνός υπάρχει και φωτιά
παίζω με τη φωτιά
παίρνει ο κώλος μου φωτιά
παίρνουν τα μπατζάκια μου φωτιά
παίρνουν φωτιά τα τηλέφωνα
παίρνω φωτιά
παρανάλωμα της φωτιάς , βλ. παρανάλωμα του πυρός
πετάω φωτιά/φωτιές
πέφτω και στη φωτιά για κάποιον/κάτι
πιάνω φωτιά
ρίχνω λάδι στη φωτιά: προκαλώ εκνευρισμό
σβήνω τη φωτιά μου
τα μάτια μου βγάζουν φωτιές
φωτιά και λάβρα:

ο καύσωνας
κάποιος πολύ εκνευρισμένος
άσ'τον ήσυχο σήμερα, είναι φωτιά και λάβρα
κάτι πανάκριβο
τα ρούχα σήμερα είναι φωτιά και λάβρα

φωτιά και τσεκούρι
φωτιά στα κόκκινα
φωτιά στη φωτιά
φωτιά στα μπατζάκια μου
χαμηλώνω τη φωτιά

Παροιμίες

το στραβό το ξύλο η φωτιά το σιάζει

Συγγενικά

φωτίτσα

Σύνθετα

αστροφωτιά
κωλοφωτιά
ψευτοφωτιά

πυρ

Μεταφράσεις

φωτιά

αγγλικά : fire ^(en)
αγγλοσαξονικά : æled ^(ang), fyr ^(ang)
αζεριανά : atəş ^(az)
αλβανικά : zjarr ^(sq)
αραβικά : نار ^(ar)
αρμενικά : հուր ^(hy) (hur)
αφρικάανς : vuur ^(af)
βασκικά : su ^(eu)
βουλγαρικά : огън ^(bg) (ogən)
βρετονικά : tan ^(br)
γαλλικά : feu ^(fr), flambée ^(fr)
γερμανικά : Feuer ^(de)
γεωργιανά : ალი ^(ka) (ali)
γκουτζαράτι : અગ્નિ ^(gu)
δανικά : ild ^(da)
εβραϊκά : אש ^(he)
εσθονικά : põlemine ^(et)
εσπεράντο : fajro ^(eo)
ιαπωνικά : 火 ^(ja) (ひ, hi), 火事 ^(ja) (かじ, kaji), 火災 ^(ja) (かさい, kasai) (ατύχημα φωτιά)
ινδονησιακά : api ^(id)
ίντο : fair ^(io)
ιρλανδικά γαελικά : tine ^(ga)
ισλανδικά : eldur ^(is)
ισπανικά : fuego ^(es)
ιταλικά : fuoco ^(it), fiamma ^(it), incendio ^(it)
καταλανικά : foc ^(ca)
κινεζικά : 火 ^(zh) (huǒ), 火災 ^(zh) (huǒ zāi) (ατύχημα φωτιά)
κορεατικά : 불 ^(ko), 화재 ^(ko) (ατύχημα φωτιά)
κουρδικά : agir ^(ku), nar ^(ku)
κροατικά : vatra ^(hr), oganj ^(hr)
λατινικά : ignis ^(la), incendium ^(la)
λετονικά : uguns ^(lv)
λιθουανικά : ugnis ^(lt)
μάγια του Γιουκατάν : k’aak’
μαλαϊκά : api ^(ms)
μαράθι : अग्नि ^(mr)
μπενγκάλι : আগুন ^(bn)
νορβηγικά : ild ^(no)
ολλανδικά : vuur ^(nl)
οσσετικά : арт (art), зынг (zyng)
ουαλικά : tân ^(cy)
ουγγρικά : tűz ^(hu)
ουκρανικά : вогонь ^(uk) (vogón)
ούρντου : آگ ^(ur)
παπιαμέντο : kandela
περσικά : آتش ^(fa)
πολωνικά : ogień ^(pl) ognisko ^(pl)
πορτογαλικά : fogo ^(pt), lume ^(pt)
ρουμανικά : foc ^(ro)
ρομανί : yak
ρωσικά : огонь ^(ru), пламя ^(ru)
σερβικά : ватра ^(sr), огањ ^(sr)
σκωτικά γαελικά : teine ^(gd)
σλαβομακεδονικά : оган ^(mk)
σλοβακικά : oheň ^(sk)
σλοβενικά : ogenj ^(sl)
σουαχίλι : moto ^(sw)
σουηδικά : eld ^(sv), brand ^(sv), brasa ^(sv)}
σράναν : faya
ταϊλανδικά : ไฟ ^(th) (fai)
τατζικικά : оташ ^(tg) (otaš)
τσεχικά : oheň ^(cs)
τουρκικά : ateş ^(tr)
φεροϊκά : eldur ^(fo)
φιλιππινέζικα : apóy ^(tl), súnog ^(tl)
φινλανδικά : tuli ^(fi), tulipalo ^(fi), palo ^(fi)
δυτικά φριζικά : fjoer ^(fy)
χίντι : आग ^(hi)

Πηγές

φωτιά - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας
φωτιά - Χαραλαμπάκης, Χριστόφορος (επιμέλεια) (2014). Χρηστικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών. (ψηφιοποιημένη έκδοση από το 2023, συντομογραφίες-σύμβολα)
Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2002). Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας (Βʹ έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας. (Αʹ έκδοση: 1998)
Κάτος, Γιώργος Β. (2016) Λεξικό της λαϊκής και της περιθωριακής μας γλώσσας. Θεσσαλονίκη, 2016 στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας- Αναζήτηση:'φωτιά'.

This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.