τρέπω

τρέπω < (διαχρονικό δάνειο) αρχαία ελληνική τρέπω

ΔΦΑ : /ˈtɾe.po/

τυπογραφικός συλλαβισμός : τρέ‐πω

τρέπω

1. (μεταβατικό) στρέφω, γυρίζω προς, διευθύνω προς
2. (μεταβατικό) μετατρέπω, αλλάζω

• τρέπω (κάποιον) σε φυγή: αναγκάζω έναν αντίπαλο να υποχωρήσει τρέχοντας, κατανικώ

τρεπ- & δείτε τα συγγενικά τους

τροπ-

• → δείτε τη λέξη τρόπος

τραπ-

• ευτράπελος

διαφορετικού ετύμου

• ατραπός
• (αρχαία ελληνική) τραπέω
• σατράπης (περσικής προέλευσης)

• λόγιες μετοχές (αρχαία ελληνικά) - παθητική φωνή
  • μετοχή παθητικού ενεστώτα: τρεπόμενος
  • μετοχή παθητικού αορίστου: τραπείς-τραπείσα-τραπέν (εκείνος που είχε τραπεί, που ετράπη, που τράπηκε)
  • σύνθετο της μετοχής παθητικού παρακειμένου: επιτετραμμένος του επιτρέπομαι

• τρέπω - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας
• τρέπω - Χαραλαμπάκης, Χριστόφορος (επιμέλεια) (2014). Χρηστικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών. (ψηφιοποιημένη έκδοση από το 2023, συντομογραφίες-σύμβολα)

τρέπω < (κληρονομημένο) πρωτοϊνδοευρωπαϊκή < κληρονομημένο από πρωτοϊνδοευρωπαϊκή ρίζα *trep- (γυρίζω, στρέφω) Δείτε και *terkʷ-

Θέματα: ισχυρό θέμα τρεπ- και κατά μετάπτωση τραπ- (όπως εὐτράπελος), καθ' ετεροίωση τροπ- (όπως τρόπος)[1] • Η Ετυμολογία χρειάζεται ανάπτυξη με τεκμηρίωση. Μπορείτε να βοηθήσετε;  

τρέπω

1. στρέφω ή κατευθύνω προς κάτι

   ※  4ος πκε αιώνας ⌘ Ἰσοκράτης, Ἀρεοπαγιτικός, 44

   Τοὺς μὲν γὰρ ὑποδεέστερον πράττοντας ἐπὶ τὰς γεωργίας καὶ τὰς ἐμπορίας ἔτρεπον, εἰδότες τὰς ἀπορίας μὲν διὰ τὰς ἀργίας γιγνομένας, τὰς δὲ κακουργίας διὰ τὰς ἀπορίας·

   Έτσι, όσους είχαν κάπως μικρή περιουσία τους έστρεφαν στη γεωργία και στο εμπόριο, επειδή γνώριζαν ότι η φτώχεια προέρχεται από την ανεργία και οι κακές πράξεις από τη φτώχεια.

   Μετάφραση (2012): Αθανάσιος.Ι. Γιαγκόπουλος - Ζ.Ε Μαλαθούνη, Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας @greek‑language.gr

2. μετατρέπω, μεταβάλλω, αλλάζω, μεταστρέφω

   ※  5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Ἀριστοφάνης, Σφῆκες, στίχ. 1260 (1260-1261)

   εἰς γέλων | τὸ πρᾶγμ᾽ ἔτρεψας,

   το γυρνάς στο αστείο,

   Μετάφραση (1967): Θρασύβουλος Σταύρου, Αθήνα: Τυποβιβλιοτεχνική @greek‑language.gr

3. αποτρέπω, απομακρύνω, εμποδίζω
4. (για νου, σκέψη, γνώμη) αλλάζω, τρέπω σε άλλη διεύθυνση

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 6 (Ζ. Ἕκτορος καὶ Ἀνδρομάχης ὁμιλία.), στίχ. 61

   Ὣς εἰπὼν ἔτρεψεν ἀδελφειοῦ φρένας ἥρως,

   Οι ορθοί του λόγοι εγύρισαν την γνώμην του αδελφού του,

   Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

5. αναγκάζω κάποιον να τραπεί σε φυγή, κατατροπώνω
6. ανατρέπω, αναποδογυρίζω
7. μεταχειρίζομαι, χρησιμοποιώ
8. (στην παθητική φωνή) (για κατάρες) ας πέσουν στο κεφάλι μου
9. (στην παθητική φωνή) μεταβάλλομαι, υφίσταμαι αλλαγές
10. (στην παθητική φωνή) τρέπομαι σε κάτι

    ※  5ος πκε αιώνας ⌘ Θουκυδίδης, Ἱστορίαι, 5, 114.1

    ὡς οὐδὲν ὑπήκουον οἱ Μήλιοι, πρὸς πόλεμον εὐθὺς ἐτρέποντο

    αφού οι Μήλιοι δεν είχαν ενδώσει σε τίποτε, άρχισαν αμέσως τις επιχειρήσεις.

    Μετάφραση (1965-1968): Άγγελος Σ. Βλάχος, Αθήνα:Γαλαξίας @greek‑language.gr

11. μεσοπαθητική φωνή:
    1. τρέπομαι σε φυγή, ηττώμαι

       ※  1ος/2ος κε αιώνας ⌘ Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Νικίας, 21.7

       καὶ τοὺς μὲν φθάσας πρὶν αἰσθέσθαι τῶν πολεμίων ἀπέκτεινε, τοὺς δ᾽ ἀμυνομένους ἐτρέψατο,

       άλλους από τους εχθρούς πρόφτασε και σκότωσε πριν να τον αντιληφθούν, άλλους πάλι, που προσπάθησαν να του αντισταθούν, τους έτρεψε σε φυγή.

       Μετάφραση (2012): Γιαγκόπουλος, Α.Ι., Ζ.Ε. Μαλαθούνη. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. @greek‑language.gr

    2. (για τόπο) είμαι στραμμένος προς κάποια κατεύθυνση, βλέπω προς κάποιο μέρος
    3. αφοσιώνομαι σε κάτι, επιδίδομαι σε κάτι
    4. κατευθύνομαι, στρέφομαι προς κάποια διεύθυνση

       ※ 5ος πκε αιώνας  ⌘ Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, 8 (Οὐρανία), 19.2

       αὐτίκα πυρὰ ἀνακαυσάμενοι ἐτρέποντο πρὸς τὰ πρόβατα.

       αμέσως άναψαν φωτιές και ρίχτηκαν στα κοπάδια.

       Μετάφραση (1995): Ηλίας Σπυρόπουλος. Αθήνα:Γκοβόστης @greek‑language.gr

• δωρικός τύπος  & ιωνικός τύπος : τράπω
• τρωπάω ή τροπάω: ποιητική μορφή του τρέπω
• τροπέω: ≈ συνώνυμα: του τρέπω

τρεπ-

τροπ-

• → δείτε και τη λέξη τρόπος

τραπ-

• → λείπει η κλίση
• αιολικός τύπος : αόριστος ἔτροπον
• επικός τύπος : αόριστος ἔτραπον
• ιωνικός τύπος  & επικός τύπος : παθητικός αόριστος ἐτράφθην
• ιωνικός τύπος : απαρέμφατο τραφθῆναι
• τραπείομεν: επικός τύπος  υποτακτική αντί για τραπῶμεν

• τρέπω - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• τρέπω - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.