σκηνή

σκηνή < (διαχρονικό δάνειο) αρχαία ελληνική σκηνή

• για τη σημασία «απόσπασμα θεατρικού έργου» και τη μεταφορική σημασία: < σημασιολογικό δάνειο από τη γαλλική scène < λατινική scaena < αρχαία ελληνική σκηνή [1]

ΔΦΑ : /sciˈni/

τυπογραφικός συλλαβισμός : σκη‐νή

ομόηχο: σκοινί

σκηνή θηλυκό

1. κατασκευή από ύφασμα με εύκαμπτο ή άκαμπτο σκελετό που συναρμολογείται στην ύπαιθρο για να χρησιμεύσει ως πρόχειρο κατάλυμα
2. (στο θέατρο)
   1. (θέατρο) ορθογώνια κατασκευή πίσω από την ορχήστρα ενός αρχαίου θέατρου και απέναντι από το κοίλον
   2. (θέατρο) υπερυψωμένη συνήθως κατασκευή μπροστά από την πλατεία ενός σύγχρονου θέατρου, πάνω στην οποία εμφανίζονται οι ηθοποιοί
   3. (θέατρο) τμήμα ενός θεατρικού έργου, υποδιαίρεση του επεισοδίου στο αρχαίο δράμα ή της πράξης στο νεότερο θέατρο· η αλλαγή σκηνής σηματοδοτείται από την είσοδο ή την έξοδο ενός θεατρικού ήρωα
   4. (γενικότερα) τμήμα ή απόσπασμα ενός θεατρικού ή κινηματογραφικού ή λογοτεχνικού έργου

      ↪ οι πολεμικές σκηνές, η σκηνή του αποχαιρετισμού

   5. (θέατρο) το σκηνικό μιας παράστασης
   6. λέξη που περιλαμβάνεται στην ονομασία ενός θεατρικού οργανισμού ή τμήμα ενός ευρύτερου θεατρικού οργανισμού

      ↪ η Εθνική Λυρική Σκηνή, η Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου

   7. (θέατρο) το θέατρο γενικότερα

      ↪ Ανέβηκε στη σκηνή για πρώτη φορά στα δεκαοχτώ του.

3. (μεταφορικά)
   1. ένα περιστατικό

      ↪ Δύο άτομα πάλευαν μέσα στο δρόμο και οι περαστικοί παρακολουθούσαν τη σκηνή άφωνοι.

   2. ο τόπος όπου συνέβη ένα περιστατικό

      ↪ Η αστυνομία έφτασε στη σκηνή του εγκλήματος.

• επί σκηνής
• κάνω σκηνή σε κάποιον (επιτίθεμαι λεκτικά σε κάποιον)
• σκηνή ζηλοτυπίας → δείτε τη λέξη ζηλοτυπία

• σκηνο- Νεοελληνικές λέξεις με πρόθημα σκηνο- στο Βικιλεξικό όπως σκηνογράφος, σκηνοθετώ, τηλεσκηνοθεσία

και

• σκηνή - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας
• σκηνή - Χαραλαμπάκης, Χριστόφορος (επιμέλεια) (2014). Χρηστικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών. (ψηφιοποιημένη έκδοση από το 2023, συντομογραφίες-σύμβολα)

παράγωγα και σύνθετα

• σκηνο- Αρχαίες ελληνικές λέξεις με πρόθημα σκηνο- στο Βικιλεξικό όπως σκηνογράφος, σκηναρχέω

και

• σκηνή - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• σκηνή - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.