γελάω

γελάω < γελ(ώ) + -άω < (κληρονομημένο) αρχαία ελληνική γελῶ, συνηρημένος τύπος του γελάω[1] < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή ρίζα *ǵelh₂-

ΔΦΑ : /ʝeˈla.o/

τυπογραφικός συλλαβισμός : γε‐λά‐ω

γελάω/γελώ, πρτ.: γελούσα/γέλαγα, αόρ.: γέλασα, παθ.φωνή: γελιέμαι, π.αόρ.: γελάστηκα, μτχ.π.π.: γελασμένος

1. (μόνον στην ενεργητική φωνή) αντιδρώ με γέλιο, με χαρά
   1. (αμετάβατο) αντιδρώ σε κάτι αστείο ή παράλογο με το γέλιο

      ↪ Είπαμε ανέκδοτα και γελάσαμε με την ψυχή μας.

   2. (αμετάβατο) (μεταφορικά) αντιδρώ θετικά σε κάτι ευχάριστο

      ↪ Γελούσαν και τα μάτια του όταν τη συναντούσε.

   3. (+μαζί με κάποιον) περιγελώ

      ↪ Μ' αυτά τα ρούχα θα βγεις έξω; Θα γελάει όλος ο κόσμος μαζί σου.

2. (ενεργητική και παθητική φωνή γελιέμαι) εξαπατώ, κάνω λάθος
   1. (μεταβατικό) δίνω σε κάποιον μια ανακριβή πληροφορία

      —Πού είναι η οδός Αστυδάμαντος; —Θα σε γελάσω.

      ↪ Γελιέσαι αν νομίζεις ότι θα σε συγχωρήσω.

   2. ξεγελώ, εξαπατώ, κοροϊδεύω

      ↪ Πήγε ν' αγοράσει ένα στερεοφωνικό αλλά τον γελάσανε και του πούλησαν μια μαϊμού.

με παρόμοια σημασία:

• χασκογελάω / χασκογελώ
• χαχανίζω
  • χασκαρίζω (ιδιωματικό)

• θα γελάσει κάθε πικραμένος
• θα γελάσει και το παρδαλό κατσίκι

• και λήγουν σε -γελάω - Αναστασιάδη-Συμεωνίδη, Άννα (2003) Αντίστροφο λεξικό της νέας ελληνικής Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών. Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες)

γελάω < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή ρίζα *ǵelh₂-[1] ομόρριζο του γέλως, γαλήνη, γλαυκός, ἀγλαός

γελάω / γελῶ

• γελάω

  ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 15 (Ο. Παλίωξις παρὰ τῶν νεῶν.), στίχ. 101 (100-105)

  ... πότνια Ἥρη, ὄχθησαν δ᾽ ἀνὰ δῶμα Διὸς θεοί: ἣ δ᾽ ἐγέλασσε χείλεσιν, οὐδὲ μέτωπον ἐπ᾽ ὀφρύσι κυανέῃσιν ἰάνθη

  (βεβιασμένο χαμόγελο) γέλασε μόνο με τα χείλη, χωρίς να χαλαρώσει το μέτωπο πάνω από τα σκούρα της φρύδια,

  Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

  ※  6ος/5ος πκε αιώνας ⌘ Αἰσχύλος, Χοηφόροι, στίχ. 222 Μετάφραση, 1η έκδοση (1911): Ιωάννης Ν. Γρυπάρης, Αθήνα:Φέξης @greek‑language.gr

  ἀλλ᾽ ἐν κακοῖσι τοῖς ἐμοῖς γελᾶν θέλεις

  γελάς με το κακό που με βρήκε / κοροϊδεύεις, περιγελάς τον καημό μου -ή ίσως με την έννοια του γελανόω- "διακωμωδείς τον καημό μου για να τον αλαφρώσεις")

  ※  5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Πλάτων, Φαίδων, 64b

  οὐ πάνυ γέ με νυνδὴ γελασείοντα ἐποίησας γελάσαι

  να 'σαι καλά, με έκανες να γελάσω αν και δεν είχα όρεξη για γέλια

  ※  4ος/3ος αιώνας πκε Φιλήμων ο κωμικός (Φιλήμ.) Philemo Comicus (Philem.110)

  ὅταν ποτ᾽ ἀνθρώποισιν ἡ τύχη γελᾷ

• επικός τύπος  γελόω-γελῶ
• αιολικός τύπος  γέλαιμι

• γελανόω
• γελασείω

• γέλως και αιολικός τύπος : γέλος
• γέλοιος και γελοῖος
• γελασῖνος
• γελαστός
• γελωτοποιός, γελωτοποιέω, γελωτοποιία
• γελοιαστής
• γελοιαστικός
• σπουδαιογέλοιος, σπουδαιογέλοιον

• → λείπει η κλίση

• γελάω - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• γελάω - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.