ήλιος

Νέα ελληνικά (el)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	ο	ήλιος	οι	ήλιοι
γενική	του	ήλιου & ηλίου	των	ήλιων & ηλίων
αιτιατική	τον	ήλιο	τους	ήλιους (& ηλίους)
κλητική		ήλιε		ήλιοι
Όλοι οι τύποι προφέρονται ως δισύλλαβοι (με συνίζηση) εκτός από τους λόγιους τρισύλλαβους ηλίου, ηλίων, ηλίους.
Κατηγορία όπως «δρόμος» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

ήλιος

ήλιος / ηλίανθος

Ετυμολογία

ήλιος < (κληρονομημένο) αρχαία ελληνική ἥλιος [1][2]

Προφορά

ΔΦΑ : /ˈi.ʎos/ δισύλλαβο με συνίζηση - συγκρίνετε το τρισύλλαβο ήλιο

τυπογραφικός συλλαβισμός : ή‐λιος

Ουσιαστικό

ήλιος αρσενικό

(αστρονομία, συνήθως με κεφαλαίο) το άστρο που δίνει το φως και τη θερμότητα στη γη και στους άλλους πλανήτες (του ηλιακού συστήματος)
※ Λορέντζος Μαβίλης, Λήθη, (απόσπασμα), ※ @ebooks.edu.gr
Καλότυχοι οι νεκροί που λησμονάνε
την πίκρια της ζωής. Όντας βυθίσει
ο ήλιος και το σούρουπο ακλουθήσει,
μην τους κλαις, ο καημός σου όσος και να 'ναι.

[μεταγραφή σε μονοτονικό από το]
Καλότυχοι oἱ νεκροὶ ποὺ λησμονᾶνε
τὴν πίκρα τῆς ζωῆς. Ὅντας βυθίση
ὁ ἥλιος καὶ τὸ σούρουπο ἀκλουθήση,
μὴν τοὺς κλαῖς, ὁ καημός σου ὅσος καὶ νἆναι.
(αστρονομία) κάθε άστρο, δηλαδή κάθε αυτόφωτο ουράνιο σώμα
(φυτό) το φυτό ηλίανθος
το φως

Εκφράσεις

ανατολή του ηλίου
βγαίνει ο ήλιος: ξημερώνει
βλέπω το φως του ήλιου
δεν έχει στον ήλιο μοίρα: είναι πολύ δυστυχισμένος
έκλειψη ηλίου
ήλιος με δόντια: για ηλιόλουστη αλλά παγερή ημέρα
ηλίου φαεινότερον
μέχρι να βγάλει ο ήλιος κέρατα
ο ύπνος τρέφει τα παιδιά κι ο ήλιος τα μοσχάρια
υπό τον ήλιον: στον κόσμο
η χώρα του ανατέλλοντος ηλίου
ψήνεται στον ήλιο: ζεσταίνεται από τη θερμότητα του ήλιου

Συγγενικά

παράγωγα και σύνθετα:

ηλιο- Νεοελληνικές λέξεις με πρόθημα ηλιο- στο Βικιλεξικό
λιο- Νεοελληνικές λέξεις με πρόθημα λιο- από το ήλιος στο Βικιλεξικό

και

Μεταφράσεις

άστρο

αγγλικά : sun ^(en)
αλβανικά : diell ^(sq)
αφρικάανς : son ^(af)
βουλγαρικά : слънце ^(bg)
γαλλικά : soleil ^(fr)
γερμανικά : Sonne ^(de)
δανικά : sol ^(da)
εσπεράντο : suno ^(eo)
ζουλού : ilanga ^(zu), ililanga ^(zu)
ιαπωνικά : 太陽 ^(ja)
ιρλανδικά γαελικά : grian ^(ga)
ισλανδικά : sól ^(is)
ισπανικά : 1. Sol ^(es) 2. sol ^(es)
ιταλικά : sole ^(it)
καταλανικά : sol ^(ca)
κουρδικά : roj ^(ku), tav ^(ku), xor ^(ku)
κροατικά : sunce ^(hr)
λατινικά : sol ^(la)
λιθουανικά : saulė ^(lt)
μαλαϊκά : matahari ^(ms)
νορβηγικά : sol ^(no)
ολλανδικά : zon ^(nl)
ουγγρικά : nap ^(hu)
ουκρανικά : сонце ^(uk)
πολωνικά : słońce ^(pl)
πορτογαλικά : sol ^(pt)
ρουμανικά : soare ^(ro)
ρωσικά : солнце ^(ru)
σερβικά : сунце ^(sr) και sunce ^(sr)
σλοβακικά : slnko ^(sk)
σλοβενικά : sonce ^(sl)
σουηδικά : sol ^(sv)
ταϊλανδικά : พระอาทิตย์ ^(th)
τσεχικά : slunce ^(cs)
τουρκικά : güneş ^(tr)
φινλανδικά : aurinko ^(fi)

το φυτό ηλίανθος

→ δείτε τη λέξη ηλίανθος

Αναφορές

ήλιος - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας
ήλιος - Χαραλαμπάκης, Χριστόφορος (επιμέλεια) (2014). Χρηστικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών. (ψηφιοποιημένη έκδοση από το 2023, συντομογραφίες-σύμβολα)

This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.