κεντάω

Νέα ελληνικά (el)

Ετυμολογία

για το κέντημα σε ύφασμα < (κληρονομημένο) μεσαιωνική ελληνική κεντῶ < αρχαία ελληνική κεντῶ>
για την πίεση με αιχμηρό όργανο < (κληρονομημένο) αρχαία ελληνική κεντῶ,[1][2] συνηρημένος τύπος του κεντέω < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή ρίζα *ḱent- [3]

Προφορά

ΔΦΑ : /kenˈda.o/

Ρήμα

κεντάω, -άς.../κεντώ, πρτ.: κεντούσα/κένταγα, αόρ.: κέντησα, παθ.φωνή: κεντιέμαι, π.αόρ.: κεντήθηκα, μτχ.π.π.: κεντημένος

περνάω με βελόνα χρωματιστές κλωστές σε ένα ύφασμα και δημιουργώ ένα διακοσμητικό σχέδιο· φτιάχνω ένα κέντημα
- (μεταφορικά) παράγω ένα αξιοθαύμαστο στις λεπτομέρειές του αποτέλεσμα
πιέζω με αιχμηρό αντικείμενο
- (μεταφορικά) προκαλώ οξύ πόνο σε ένα σημείο πιέζοντας με κάτι αιχμηρό (λέγεται και όταν ο πόνος έχει εσωτερική αιτία)
  ↪ Με κεντάει ένας πόνος σουβλερός.
≈ συνώνυμα: κεντρίζω, σουβλίζω, τσιμπάω / τσιμπώ

κεντίζω [4] (σπανιότερο)

Συγγενικά

ετυμολογικό πεδίο
κεντ-

αδροκεντώ
ακέντητος
αμνιοκέντηση
αμνιοπαρακέντηση
ασημοκεντημένος
ασημοκέντητος
ασημοκεντισμένος
αστροκεντημένος
ασημοκεντώ
διακέντηση
διακέντητος
διακεντώ
δυσκολοκέντητος
ευκολοκέντητα (επίρρημα)
ευκολοκέντητος
θωρακοκέντηση
καλοκεντημένος
κέντημα & σύνθετα
κεντηματάκι
κεντηματιά
κεντηματού
κεντημένος & σύνθετα
κέντηση & σύνθετα
κεντησιά
κεντήστρα
κεντήστρια
κεντητήρι
κεντητής
κεντητική
κεντητικός
κεντητός, -κέντητος & σύνθετα
κεντήτρα
κεντήτρια
κεντιά
κεντίδι
κεντιδωτός
κεντίζω, κεντίζομαι
κέντισμα
κεντισμένος & σύνθετα
κεντιστήρι
κεντιστός
κουτσοκεντώ
κρυφοκεντάω / κρυφοκεντώ
μεταξοκέντητος
μικροκεντιά
μικροκεντίδι
ξανακεντάω / ξανακεντώ, ξανακεντιέμαι
ξανακεντημένος
ολοκέντητος
ομορφοκεντημένος
ομορφοκεντισμένος
παρακέντηση
παρακεντώ
περικέντητος
περικεντώ
πλουμιδοκέντητος
πολυκέντητος
πολυκεντισμένος
φλεβοκέντηση
φλεβοπαρακέντηση
χειροκέντητος
χρυσοκεντάω / χρυσοκεντώ, χρυσοκεντιέμαι
χρυσοκεντημένος
χρυσοκεντητής
χρυσοκεντητική
χρυσοκέντητος, χρυσοκεντητός
χρυσοκεντήτρα
χρυσοκεντήτρια
χρυσοκεντίδι
χρυσοκεντισμένος
χρυσοκεντιστής
χρυσοκεντιστός
ψιλοκεντάω / ψιλοκεντώ

Τα σύνθετα ρήματα:

λήγουν σε -κεντάω, λήγουν σε -κεντώ - Αναστασιάδη-Συμεωνίδη, Άννα (2003) Αντίστροφο λεξικό της νέας ελληνικής Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών. Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες)

Κλίση

Ενεργητική φωνή

Εξακολουθητικοί χρόνοι
πρόσωπα	Ενεστώτας	Παρατατικός	Εξ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	κεντάω - κεντώ	κεντούσα - κένταγα	θα κεντάω - κεντώ	να κεντάω - κεντώ		κεντώντας
β' ενικ.	κεντάς	κεντούσες - κένταγες	θα κεντάς	να κεντάς	κέντα - κένταγε
γ' ενικ.	κεντάει - κεντά	κεντούσε - κένταγε	θα κεντάει - κεντά	να κεντάει - κεντά
α' πληθ.	κεντάμε - κεντούμε	κεντούσαμε - κεντάγαμε	θα κεντάμε - κεντούμε	να κεντάμε - κεντούμε
β' πληθ.	κεντάτε	κεντούσατε - κεντάγατε	θα κεντάτε	να κεντάτε	κεντάτε
γ' πληθ.	κεντάν(ε) - κεντούν(ε)	κεντούσαν(ε) - κένταγαν - κεντάγανε	θα κεντάν(ε) - κεντούν(ε)	να κεντάν(ε) - κεντούν(ε)
Συνοπτικοί χρόνοι
πρόσωπα		Αόριστος	Συνοπτ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Απαρέμφατο
α' ενικ.		κέντησα	θα κεντήσω	να κεντήσω		κεντήσει
β' ενικ.		κέντησες	θα κεντήσεις	να κεντήσεις	κέντα - κέντησε
γ' ενικ.		κέντησε	θα κεντήσει	να κεντήσει
α' πληθ.		κεντήσαμε	θα κεντήσουμε	να κεντήσουμε
β' πληθ.		κεντήσατε	θα κεντήσετε	να κεντήσετε	κεντήστε
γ' πληθ.		κέντησαν κεντήσαν(ε)	θα κεντήσουν(ε)	να κεντήσουν(ε)
Συντελεσμένοι χρόνοι
πρόσωπα	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος	Συντελ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική
α' ενικ.	έχω κεντήσει	είχα κεντήσει	θα έχω κεντήσει	να έχω κεντήσει
β' ενικ.	έχεις κεντήσει	είχες κεντήσει	θα έχεις κεντήσει	να έχεις κεντήσει	έχε κεντημένο
γ' ενικ.	έχει κεντήσει	είχε κεντήσει	θα έχει κεντήσει	να έχει κεντήσει
α' πληθ.	έχουμε κεντήσει	είχαμε κεντήσει	θα έχουμε κεντήσει	να έχουμε κεντήσει
β' πληθ.	έχετε κεντήσει	είχατε κεντήσει	θα έχετε κεντήσει	να έχετε κεντήσει	έχετε κεντημένο
γ' πληθ.	έχουν κεντήσει	είχαν κεντήσει	θα έχουν κεντήσει	να έχουν κεντήσει
Συντελεσμένοι χρόνοι β΄ (μεταβατικοί)
Παρακείμενος	έχω (έχεις, έχει, έχουμε, έχετε, έχουν) κεντημένο
Υπερσυντέλικος	είχα (είχες, είχε , είχαμε, είχατε, είχαν) κεντημένο
Συντελ. Μέλλ.	θα έχω (θα έχεις, θα έχει, θα έχουμε, θα έχετε, θα έχουν) κεντημένο
Υποτακτική	να έχω (να έχεις, να έχει, να έχουμε, να έχετε, να έχουν) κεντημένο

Παθητική φωνή

Εξακολουθητικοί χρόνοι
πρόσωπα	Ενεστώτας	Παρατατικός	Εξ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	κεντιέμαι	κεντιόμουν(α)	θα κεντιέμαι	να κεντιέμαι
β' ενικ.	κεντιέσαι	κεντιόσουν(α)	θα κεντιέσαι	να κεντιέσαι
γ' ενικ.	κεντιέται	κεντιόταν(ε)	θα κεντιέται	να κεντιέται
α' πληθ.	κεντιόμαστε	κεντιόμαστε κεντιόμασταν	θα κεντιόμαστε	να κεντιόμαστε
β' πληθ.	κεντιέστε	κεντιόσαστε κεντιόσασταν	θα κεντιέστε	να κεντιέστε	κεντιέστε
γ' πληθ.	κεντιούνται	κεντιόνταν(ε) κεντιούνταν κεντιόντουσαν	θα κεντιούνται	να κεντιούνται
Συνοπτικοί χρόνοι
πρόσωπα		Αόριστος	Συνοπτ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Απαρέμφατο
α' ενικ.		κεντήθηκα	θα κεντηθώ	να κεντηθώ		κεντηθεί
β' ενικ.		κεντήθηκες	θα κεντηθείς	να κεντηθείς	κεντήσου
γ' ενικ.		κεντήθηκε	θα κεντηθεί	να κεντηθεί
α' πληθ.		κεντηθήκαμε	θα κεντηθούμε	να κεντηθούμε
β' πληθ.		κεντηθήκατε	θα κεντηθείτε	να κεντηθείτε	κεντηθείτε
γ' πληθ.		κεντήθηκαν κεντηθήκαν(ε)	θα κεντηθούν(ε)	να κεντηθούν(ε)
Συντελεσμένοι χρόνοι
πρόσωπα	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος	Συντελ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	έχω κεντηθεί	είχα κεντηθεί	θα έχω κεντηθεί	να έχω κεντηθεί		κεντημένος
β' ενικ.	έχεις κεντηθεί	είχες κεντηθεί	θα έχεις κεντηθεί	να έχεις κεντηθεί
γ' ενικ.	έχει κεντηθεί	είχε κεντηθεί	θα έχει κεντηθεί	να έχει κεντηθεί
α' πληθ.	έχουμε κεντηθεί	είχαμε κεντηθεί	θα έχουμε κεντηθεί	να έχουμε κεντηθεί
β' πληθ.	έχετε κεντηθεί	είχατε κεντηθεί	θα έχετε κεντηθεί	να έχετε κεντηθεί
γ' πληθ.	έχουν κεντηθεί	είχαν κεντηθεί	θα έχουν κεντηθεί	να έχουν κεντηθεί
Συντελεσμένοι χρόνοι (β΄ τύποι)
Παρακείμενος	είμαι, είσαι, είναι κεντημένος - είμαστε, είστε, είναι κεντημένοι
Υπερσυντέλικος	ήμουν, ήσουν, ήταν κεντημένος - ήμαστε, ήσαστε, ήταν κεντημένοι
Συντελ. Μέλλ.	θα είμαι, θα είσαι, θα είναι κεντημένος - θα είμαστε, θα είστε, θα είναι κεντημένοι
Υποτακτική	να είμαι, να είσαι, να είναι κεντημένος - να είμαστε, να είστε, να είναι κεντημένοι

Μεταφράσεις

φτιάχνω κέντημα

αγγλικά : embroider ^(en)
γαλλικά : broder ^(fr)

προκαλώ οξύ πόνο, κεντρίζω

αγγλικά : prick ^(en)
γαλλικά : piquer ^(fr)

Αναφορές

κεντώ, -άω - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας
κεντάω, κεντώ - Χαραλαμπάκης, Χριστόφορος (επιμέλεια) (2014). Χρηστικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών. (ψηφιοποιημένη έκδοση από το 2023, συντομογραφίες-σύμβολα)
κεντώ - Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2010). Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (Β' ανατύπωση. 2009: A' έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.
κεντίζω - ⌘ Δημητράκος, Δημήτριος Β. (1964) Μέγα λεξικὸν ὅλης τῆς Ἑλληνικῆς γλώσσης, 1930-1950. 2η έκδοση:1964. Αθήνα: Εκδόσεις: Δομή (15 τόμοι) & επανεκδόσεις, 1η έκδοση:1953 (9 τόμοι) Ελληνική Παιδεία, .

This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] κεντώ, -άω - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας

[2] κεντάω, κεντώ - Χαραλαμπάκης, Χριστόφορος (επιμέλεια) (2014). Χρηστικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών. (ψηφιοποιημένη έκδοση από το 2023, συντομογραφίες-σύμβολα)

[3] κεντώ - Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2010). Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (Β' ανατύπωση. 2009: A' έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.

[4] κεντίζω - ⌘ Δημητράκος, Δημήτριος Β. (1964) Μέγα λεξικὸν ὅλης τῆς Ἑλληνικῆς γλώσσης, 1930-1950. 2η έκδοση:1964. Αθήνα: Εκδόσεις: Δομή (15 τόμοι) & επανεκδόσεις, 1η έκδοση:1953 (9 τόμοι) Ελληνική Παιδεία, .