μύλη

μύλη < (ελληνιστική κοινή) μύλη (4) < αρχαία ελληνική μύλη < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή ρίζα *melh₂- (αλέθω, συνθλίβω) (σημασιολογικό δάνειο από τη γαλλική meule)

μύλη θηλυκό

1. (λόγιο) μυλόπετρα
2. (λόγιο) (κατ’ επέκταση) χειροκίνητος μύλος

   ≈ συνώνυμα: χειρόμυλος

3. (τεχνολογία) τροχός που χρησιμεύει στο ακόνισμα ή τη λείανση αντικειμένων
4. (ανατομία) το μέρος ενός δοντιού που προεξέχει απ’ τα ούλα

   ≠ αντώνυμα: ρίζα

5. (ανατομία) στρογγυλό οστό στην επιγονατίδα

• → δείτε τη λέξη μύλος

μύλη < → λείπει η ετυμολογία

μύλη, -ης θηλυκό

1. μύλος, χειρόμυλος, που τον χειρίζονταν οι γυναίκες

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 7 (η. Ὀδυσσέως εἴσοδος πρὸς Ἀλκίνουν.), στίχ. 104

   αἱ μὲν ἀλετρεύουσι μύλης ἔπι μήλοπα καρπόν,

   άλλες αλέθουν στον χερόμυλο ξανθό σιτάρι,

   Μετάφραση σε πεζό (2006): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, @greek‑language.gr

   ≈ συνώνυμα: μύλος

2. η κάτω μυλόπετρα (σε αντίθεση με την ανώτερη μυλόπετρα, που ονομαζόταν ὄνος)

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 20 (υ. Τὰ πρὸ τῆς μνηστηροφονίας.), στίχ. 111

   ἥ ῥα μύλην στήσασα ἔπος φάτο, σῆμα ἄνακτι·

   Που ξαφνικά αφήνει τη μυλόπετρά της και πήρε να μιλά — καλό σημάδι για τον βασιλιά της:

   Μετάφραση σε πεζό (2006): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, @greek‑language.gr

   ※  5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Ἀριστοφάνης, Σφῆκες, στίχ. 648 (648-649)

   πρὸς ταῦτα μύλην ἀγαθὴν ὥρα ζητεῖν σοι καὶ νεόκοπτον, | ἢν μή τι λέγῃς, ἥτις δυνατὴ τὸν ἐμὸν θυμὸν κατερεῖξαι.

   Αν δεν έχεις να πεις λόγια εσύ πειστικά, μια μεγάλη μυλόπετρα τότε, μια μυλόπετρα νιόκοπη ανάγκη να βρεις, | για ν᾽ αλέσει τον τόσο θυμό μου.

   Μετάφραση (1967): Θρασύβουλος Σταύρου, Αθήνα: Τυποβιβλιοτεχνική @greek‑language.gr

3. (βιολογία) δόντι γαϊδουριού
4. (ανατομία) επιγονατίδα

   ※  2ος κε αιώνας ⌘ Γαληνός, De ossibus ad tirones, κεφ. 23 @scaife.perseus

   ὀνομάζουσι δὲ τὸ ὀστοῦν τοῦτο τινὲς μὲν ἐπιγονατίδα, τινὲς δὲ μύλην.

5. (ανατομία) (στον πληθ.) οι γομφίοι, οι μυλόδοντες, οι σιαγόνες

   ※  3ος/2ος πκε αιώνας ⌘ Παλαιά Διαθήκη, Ιώβ, 29.17, κατά την Μετάφραση των Εβδομήκοντα @scaife.perseus

   συνέτριψα δὲ μύλας ἀδίκων· ἐκ μέσου τῶν ὀδόντων αὐτῶν ἅρπαγμα ἐξήρπασα.

   Συνέτριψα τις σιαγόνες των αδίκων και μέσα από τα δόντια τους άρπαξα, όσα εκείνοι είχαν αρπάξει.

   Μετάφραση λέξεων: Βικιλεξικό.

   ≈ συνώνυμα: μύλακροι

6. (βοτανική) η ρίζα του φυτού λάπαθο
7. (ιατρική) όγκος στη γυναικεία μήτρα κατά την κύηση

   ※  5ος πκε αιώνας ⌘ Ἱπποκράτης, De muliebribus Περί Γυναικείων, 1.71, p.150 @scaife.perseus

   Περὶ δὲ μύλης κυήσιος τόδε αἴτιον· ἐπὴν πολλὰ τὰ ἐπιμήνια ἐόντα γονὴν ὀλίγην καὶ νοσώδεα ξυλλάβωσιν, οὔτε κύημα ἰθαγενὲς γίνεται, καὶ ἡ γαστὴρ πλήρης ὥσπερ κυούσης, κινέεται δὲ οὐδὲν ἐν τῇ γαστρὶ, οὐδὲ γάλα ἐν τοῖσι τιτθοῖσιν ἐγγίνεται, σφριγᾷ δὲ τοὺς τιτθούς.

   ※  5ος πκε αιώνας ⌘ Ἱπποκράτης, De muliebribus Περί Γυναικείων, 2.178, @scaife.perseus

   Εἰ δὲ μύλη ἐμφύεται ὑπὸ πάχεος γονῆς ἐνεχομένης, θύμβραν λειήνας ἐν ὄξει καὶ ὕδατι, τοῦτο δίδου πίνειν ἔνυγρον, ἢ ὑοσκυάμου τὸν καρπὸν λεῖον, καὶ κλύζειν ἅλμῃ καὶ ὀπῷ καὶ ὄξει·

   ※  4oς πκε αιώνας ⌘ Αριστοτέλης, De Generatione Animalium, Περί ζώων γενέσεως, 4.7 - @scaife.perseus

   Περὶ δὲ τῆς καλουμένης μύλης ῥητέον, ἣ γίνεται μὲν ὀλιγάκις ταῖς γυναιξί, γίνεται δέ τισι τοῦτο τὸ πάθος κυούσαις. τίκτουσι γὰρ ὃ καλοῦσι μύλην.

• μύλη - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• μύλη - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.