ψάμμος

Νέα ελληνικά (el)
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική η ψάμμος οι ψάμμοι
      γενική της ψάμμου των ψάμμων
    αιτιατική την ψάμμο τις ψάμμους
     κλητική ψάμμε
(ψάμμο)		 ψάμμοι
Κατηγορία όπως «διχοτόμος» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

ψάμμος < (διαχρονικό δάνειο) αρχαία ελληνική ψάμμος, σημασιολογικό δάνειο από τη γαλλική sable[1]

Προφορά
ΔΦΑ : /ˈpsa.mos/
τυπογραφικός συλλαβισμός : ψάμ‐μος

Ουσιαστικό

ψάμμος θηλυκό, μόνο στον ενικό

  1. (ιατρική) τα αμμώδη άλατα στα ούρα όσων πάσχουν από ψαμμίαση
  2. (σπάνιο) η άμμος

Συγγενικά

Μεταφράσεις
    ψάμμος

Αναφορές
  1. ψάμμος - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας

Αρχαία ελληνικά (grc)
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική ἡ ψάμμος αἱ ψάμμοι
      γενική τῆς ψάμμου τῶν ψάμμων
      δοτική τῇ ψάμμῳ ταῖς ψάμμοις
    αιτιατική τὴν ψάμμον τὰς ψάμμους
     κλητική ὦ! ψάμμε ψάμμοι
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  ψάμμω
γεν-δοτ τοῖν  ψάμμοιν
2η κλίση, Κατηγορία 'δρόμος' όπως «νόσος» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

ψάμμος < ψάμαθος ή απ' ευθείας από τα ψάω-ψήω-ψαίω

Ουσιαστικό

ψάμμος θηλυκό

  1. οι κόκκοι της άμμου, αμμώδης έκταση, η αμμουδιά
    ※  5ος πκε αιώνας ⌘ Ἱπποκράτης, Περὶ νούσων [νόσων], (De morbis i-iii), 4.55, p.604, @scaife.perseus
    ἔστιν ὅτε λίθοι δύο ἢ καὶ πλείονες ἕτεροι σμικροὶ τρόπῳ τῷ αὐτῷ, ὥσπερ καὶ τὴν μίαν εἴρηκα, γίνονται· γίνεται δὲ καὶ ὑπὸ τοιούτου· ἐπὴν ὁ λίθος ξυμπαγῇ, καὶ βάθος γένηται ἐς τὴν κύστιν τῇ ψάμμῳ τῇ γενομένῃ χωρὶς, ἐλθούσης δὲ τῆς ψάμμου ὁ λίθος μὴ προσλάβῃ πρὸς ἑωυτῷ, ἀλλὰ βαρυτέρη καὶ πλείων γένηται, [ἢ] ὥστε μὴ πήγνυσθαι αὐτὴν πρὸς ἑωυτὴν, καὶ οὕτως δύο λίθοι γίνονται· γίνονται δὲ καὶ πλείονες τρόπῳ τῷ αὐτῷ, καὶ ξυγκρουομένων πρὸς ἀλλήλους ἐν τῇ κλονήσει περιθραύεται καὶ διουρέεται τὸ ψαμμῶδες.
    ※ 5ος πκε αιώνας  ⌘ Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, 3 (Θάλεια), 102.1
    κατὰ γὰρ τοῦτό ἐστι ἐρημίη διὰ τὴν ψάμμον.
    γιατί σ᾽ εκείνα τα μέρη είναι έρημος εξαιτίας της άμμου.
    Μετάφραση (1992): Λεωνίδας Ζενάκος. Αθήνα:Γκοβόστης @greek‑language.gr
  2. έρημος της Λιβύης
    ※ 5ος πκε αιώνας  ⌘ Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, 2 (Εὐτέρπη), 32.4
    τὰ δὲ ὑπὲρ θαλάσσης τε καὶ τῶν ἐπὶ θάλασσαν κατηκόντων ἀνθρώπων, [τὰ κατύπερθε] θηριώδης ἐστὶ ἡ Λιβύη· τὰ δὲ κατύπερθε τῆς θηριώδεος ψάμμος τέ ἐστι καὶ ἄνυδρος δεινῶς καὶ ἔρημος πάντων.
    αλλά πέρα από τη θάλασσα και από τους ανθρώπους που κατοικούν κοντά στη θάλασσα, η Λιβύη είναι γεμάτη θηρία· και πέρα από την περιοχή των θηρίων είναι όλο άμμος, φοβερή ξηρασία και δεν υπάρχει ψυχή.
    Μετάφραση (1992): Λεωνίδας Ζενάκος Αθήνα:Γκοβόστης @greek‑language.gr
    ※  1ος/2ος κε αιώνας Αρριανός, Ἀλεξάνδρου Ἀνάβασις, 3.3.3
    ἐντεῦθεν δὲ ἐς τὴν μεσόγαιαν ἐτράπετο, ἵνα τὸ μαντεῖον ἦν τοῦ Ἄμμωνος. ἔστι δὲ ἐρήμη τε ἡ ὁδὸς καὶ ψάμμος ἡ πολλὴ αὐτῆς καὶ ἄνυδρος.
    Από εκεί στράφηκε προς το εσωτερικό, όπου ήταν το μαντείο του Άμμωνα. Ο δρόμος είναι έρημος και κατά το μεγαλύτερο μέρος αμμώδης και άνυδρος.
    Μετάφραση (1986), Θ.Χ. Σαρικάκης, @greek‑language.gr

Παροιμίες
  1. (για δήλωση πολύ μεγάλου αριθμού πραγμάτων) ψάμμος ἀριθμὸν περιπέφευγεν
    ※  6ος/5ος πκε αιώνας ⌘ Πίνδαροςw, Ὀλυμπιονίκαιςw, 2. Ἱέρωνι Συρακοσίῳ κέλητι, 98 (2.98-2.100)
    ἐπεὶ ψάμμος ἀριθμὸν περιπέφευγεν, | καὶ κεῖνος ὅσα χάρματ᾽ ἄλλοις ἔθηκεν, | τίς ἂν φράσαι δύναιτο;
    μα της άμμου οι κόκκοι αμέτρητοι είναι, | κι όσες εκείνος έδωσε χαρές στους άλλους | ποιος θα μπορούσε να τις αριθμήσει;
    Μετάφραση (2004), Γιάννης Οικονομίδης, @greek‑language.gr
  2. ( για ανάξιο λόγου πράγμα ή για κάτι που είναι μάταιο) ἐκ ψάμμου σχοινίον πλέκειν

Πηγές
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.