λύω

λύω < (διαχρονικό δάνειο) αρχαία ελληνική λύω. Συγκρίνετε με το λύνω.

ΔΦΑ : /ˈli.o/

τυπογραφικός συλλαβισμός : λύ‐ω

λύω, πρτ.: έλυα, αόρ.: έλυσα, παθ.φωνή: λύομαι, μτχ.π.ε.: λυόμενος, π.αόρ.: λύθηκα, μτχ.π.π.: λελυμένος

• (λόγιο) λύνω, επιλύω
  1. δίνω τέλος

     ↪ λύω την πολιορκία

     ↪ λύεται η συνεδρίαση

  2. αποσυναρμολογώ

• λύσατε! - τους ζυγούς λύσατε!

• → λείπει η κλίση

• λύω - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας
• λύω - Χαραλαμπάκης, Χριστόφορος (επιμέλεια) (2014). Χρηστικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών. (ψηφιοποιημένη έκδοση από το 2023, συντομογραφίες-σύμβολα)

λύω < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή *lewH- ή .... • Η Ετυμολογία χρειάζεται ανάπτυξη με τεκμηρίωση. Μπορείτε να βοηθήσετε;  

λύω

1. λύνω, ανοίγω

   ↪ λύω ζωστῆρα

   ↪ λυσαμένα πλοκαμῖδας: αφού έλυσε τα μαλλιά της

   ↪ κλῄθρων λυθέντων: όταν άνοιξαν οι πύλες

   ↪ λύω γράμματα: ανοίγω ένα γράμμα

   ↪ λύω στόμα: ανοίγω το στόμα

   ↪ λύω βλεφάρων ἕδραν: ανοίγω τα βλέφαρα, ξυπνώ (αλλά και το αντίστροφο, δείτε παρακάτω)

2. λύνω, απελευθερώνω

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 8 (θ. Ὀδυσσέως σύστασις πρὸς Φαίακας.), στίχ. 345

   λίσσετο δ’ αἰεὶ // Ἥφαιστον κλυτοεργόν, ὅπως λύσειεν Ἄρηα

3. χαλαρώνω, στερώ τη δύναμη (όπως στο νεοελληνικό «μου λύθηκαν τα γόνατα»)

   ↪ ὅς τοι γούνατ’ ἔλυσα (Ιλιάδα Χ335)

   ※  5ος πκε αιώνας ⌘ Σοφοκλῆς, Ἀντιγόνη, στίχ. 1300

   λύει κελαινὰ βλέφαρα: τα μάτια της έκλεισαν

4. καταστρέφω, διαλύω, ακυρώνω

   ↪ λύω φόβον, λύω νόμον, λύω τάς σπονδάς

5. λύνω ένα πρόβλημα
6. εξιλεώνω, ανταποδίδω
7. απαλλάσσω
   • ↪ τέλη λύειν: ωφελώ (→ δείτε τη λέξη λυσιτελής)

     ※  5ος πκε αιώνας ⌘ Σοφοκλῆς, Οἰδίπους Τύραννος, στίχ. 316 (316-317)

     Φεῦ φεῦ, φρονεῖν ὡς δεινὸν ἔνθα μὴ τέλη λύῃ φρονοῦντι

     Αλίμονο, πόσο φοβερή είναι η γνώση όταν δεν ωφελεί αυτόν που την έχει

     Μετάφραση (2000): Κ. Χ. Μύρης, Αθήνα: ΟΕΔΒ @greek‑language.gr

• Λέξεις με -λύω @perseus.tufts.edu Greek Dictionary Headword Search, Πανεπιστήμιο Tufts όπως ενδεικτικά:

• Μεσοπαθητικοί τύποι → λείπει η κλίση

• λύω - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• λύω - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.