εξαιρώ

Νέα ελληνικά (el)

Ετυμολογία

εξαιρώ < (διαχρονικό δάνειο) αρχαία ελληνική ἐξαιρῶ, συνηρημένος τύπος του ἐξαιρέω < ἐξ + αἱρέω[1] & σημασιολογικό δάνειο από τη γαλλική à l'exception de [2]

για τη νομική σημασία: < σημασιολογικό δάνειο από τη γαλλική exempter

Προφορά

ΔΦΑ : /e.skeˈɾo/

τυπογραφικός συλλαβισμός : ε‐ξαι‐ρώ

παλιότερος συλλαβισμός : εξ‐αι‐ρώ

τονικό παρώνυμο: εξαίρω

Ρήμα

εξαιρώ, -είς..., πρτ.: εξαίρεσα, παθ.φωνή: εξαιρούμαι, μτχ.π.ε.: εξαιρούμενος, π.αόρ.: εξαιρέθηκα, μτχ.π.π.: εξαιρεμένος [3]

αφαιρώ, δεν συμπεριλαμβάνω, δεν αντιμετωπίζω με τον ίδιο τρόπο κάποιον ή κάτι λόγω της διαφοράς του από τα υπόλοιπα ενός συνόλου
↪ Θα γράψετε όλοι διαγώνισμα· δε θα εξαιρέσω κανέναν.
(συνήθως στο τρίτο παθητικό πρόσωπο) διαφοροποιώ και δεν ακολουθώ ένα κανόνα (όπως στη γραμματική)
→ δείτε εξαιρείται, εξαιρούνται και εκτός από
(νομικός όρος) απαλλάσσω από υποχρέωση ή στερώ δικαίωμα
↪ εξαιρούνται από την υποχρέωση καταβολής τέλους, οι παρακάτω: …

Εκφράσεις

εξαιρουμένου, εξαιρουμένης
μηδενός εξαιρουμένου, μηδεμιάς εξαιρουμένης
οι παρόντες εξαιρούνται

Συγγενικά

ανεξαίρετα (επίρρημα)
ανεξαίρετος
ανεξαιρέτως (επίρρημα)
ανυπεξαίρετος
εξαιρεθείς (μετοχή)
εξαιρεμένος (μετοχή)
εξαιρέσει (δοτική)
εξαίρεση
εξαιρέσιμος
εξαιρεσούλα
εξαίρετα (επίρρημα)
εξαιρετέος
εξαιρετικά (επίρρημα)
εξαιρετικός
εξαιρετικότητα
εξαιρετικώς (επίρρημα)
εξαίρετος
εξαιρετός
εξαιρέτως (επίρρημα)
εξαιρούμενος (μετοχή)
εξαιρουμένου, εξαιρουμένης
υπεξαίρεση
υπεξαιρέτης
υπεξαιρώ, υπεξαιρούμαι

Κλίση

Ενεργητική φωνή

Εξακολουθητικοί χρόνοι
πρόσωπα	Ενεστώτας	Παρατατικός	Εξ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	εξαιρώ	εξαιρούσα	θα εξαιρώ	να εξαιρώ		εξαιρώντας
β' ενικ.	εξαιρείς	εξαιρούσες	θα εξαιρείς	να εξαιρείς
γ' ενικ.	εξαιρεί	εξαιρούσε	θα εξαιρεί	να εξαιρεί
α' πληθ.	εξαιρούμε	εξαιρούσαμε	θα εξαιρούμε	να εξαιρούμε
β' πληθ.	εξαιρείτε	εξαιρούσατε	θα εξαιρείτε	να εξαιρείτε	εξαιρείτε
γ' πληθ.	εξαιρούν(ε)	εξαιρούσαν(ε)	θα εξαιρούν(ε)	να εξαιρούν(ε)
Συνοπτικοί χρόνοι
πρόσωπα		Αόριστος	Συνοπτ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Απαρέμφατο
α' ενικ.		εξαίρεσα	θα εξαιρέσω	να εξαιρέσω		εξαιρέσει
β' ενικ.		εξαίρεσες	θα εξαιρέσεις	να εξαιρέσεις	εξαίρεσε
γ' ενικ.		εξαίρεσε	θα εξαιρέσει	να εξαιρέσει
α' πληθ.		εξαιρέσαμε	θα εξαιρέσουμε	να εξαιρέσουμε
β' πληθ.		εξαιρέσατε	θα εξαιρέσετε	να εξαιρέσετε	εξαιρέστε
γ' πληθ.		εξαίρεσαν εξαιρέσαν(ε)	θα εξαιρέσουν(ε)	να εξαιρέσουν(ε)
Συντελεσμένοι χρόνοι
πρόσωπα	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος	Συντελ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική
α' ενικ.	έχω εξαιρέσει	είχα εξαιρέσει	θα έχω εξαιρέσει	να έχω εξαιρέσει
β' ενικ.	έχεις εξαιρέσει	είχες εξαιρέσει	θα έχεις εξαιρέσει	να έχεις εξαιρέσει
γ' ενικ.	έχει εξαιρέσει	είχε εξαιρέσει	θα έχει εξαιρέσει	να έχει εξαιρέσει
α' πληθ.	έχουμε εξαιρέσει	είχαμε εξαιρέσει	θα έχουμε εξαιρέσει	να έχουμε εξαιρέσει
β' πληθ.	έχετε εξαιρέσει	είχατε εξαιρέσει	θα έχετε εξαιρέσει	να έχετε εξαιρέσει
γ' πληθ.	έχουν εξαιρέσει	είχαν εξαιρέσει	θα έχουν εξαιρέσει	να έχουν εξαιρέσει

Παθητική φωνή

Εξακολουθητικοί χρόνοι
πρόσωπα	Ενεστώτας	Παρατατικός	Εξ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	εξαιρούμαι	εξαιρούμουν	θα εξαιρούμαι	να εξαιρούμαι		εξαιρούμενος
β' ενικ.	εξαιρείσαι	εξαιρούσουν	θα εξαιρείσαι	να εξαιρείσαι
γ' ενικ.	εξαιρείται	εξαιρούνταν	θα εξαιρείται	να εξαιρείται
α' πληθ.	εξαιρούμαστε	εξαιρούμασταν εξαιρούμαστε	θα εξαιρούμαστε	να εξαιρούμαστε
β' πληθ.	εξαιρείστε	εξαιρούσασταν εξαιρούσαστε	θα εξαιρείστε	να εξαιρείστε	εξαιρείστε
γ' πληθ.	εξαιρούνται	εξαιρούνταν	θα εξαιρούνται	να εξαιρούνται
Συνοπτικοί χρόνοι
πρόσωπα		Αόριστος	Συνοπτ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Απαρέμφατο
α' ενικ.		εξαιρέθηκα	θα εξαιρεθώ	να εξαιρεθώ		εξαιρεθεί
β' ενικ.		εξαιρέθηκες	θα εξαιρεθείς	να εξαιρεθείς	εξαιρέσου
γ' ενικ.		εξαιρέθηκε	θα εξαιρεθεί	να εξαιρεθεί
α' πληθ.		εξαιρεθήκαμε	θα εξαιρεθούμε	να εξαιρεθούμε
β' πληθ.		εξαιρεθήκατε	θα εξαιρεθείτε	να εξαιρεθείτε	εξαιρεθείτε
γ' πληθ.		εξαιρέθηκαν εξαιρεθήκαν(ε)	θα εξαιρεθούν(ε)	να εξαιρεθούν(ε)
Συντελεσμένοι χρόνοι
πρόσωπα	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος	Συντελ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	έχω εξαιρεθεί	είχα εξαιρεθεί	θα έχω εξαιρεθεί	να έχω εξαιρεθεί		εξαιρεμένος
β' ενικ.	έχεις εξαιρεθεί	είχες εξαιρεθεί	θα έχεις εξαιρεθεί	να έχεις εξαιρεθεί
γ' ενικ.	έχει εξαιρεθεί	είχε εξαιρεθεί	θα έχει εξαιρεθεί	να έχει εξαιρεθεί
α' πληθ.	έχουμε εξαιρεθεί	είχαμε εξαιρεθεί	θα έχουμε εξαιρεθεί	να έχουμε εξαιρεθεί
β' πληθ.	έχετε εξαιρεθεί	είχατε εξαιρεθεί	θα έχετε εξαιρεθεί	να έχετε εξαιρεθεί
γ' πληθ.	έχουν εξαιρεθεί	είχαν εξαιρεθεί	θα έχουν εξαιρεθεί	να έχουν εξαιρεθεί
Συντελεσμένοι χρόνοι (β΄ τύποι)
Παρακείμενος	είμαι, είσαι, είναι εξαιρεμένος - είμαστε, είστε, είναι εξαιρεμένοι
Υπερσυντέλικος	ήμουν, ήσουν, ήταν εξαιρεμένος - ήμαστε, ήσαστε, ήταν εξαιρεμένοι
Συντελ. Μέλλ.	θα είμαι, θα είσαι, θα είναι εξαιρεμένος - θα είμαστε, θα είστε, θα είναι εξαιρεμένοι
Υποτακτική	να είμαι, να είσαι, να είναι εξαιρεμένος - να είμαστε, να είστε, να είναι εξαιρεμένοι

Μεταφράσεις

εξαιρώ

αγγλικά : except ^(en), exempt ^(en)
γαλλικά : excepter ^(fr)
ιταλικά : eccettuare ^(it), escludere ^(it)

Αναφορές

Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2010). Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (Β' ανατύπωση. 2009: A' έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.
εξαιρώ - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας
εξαιρώ - Χαραλαμπάκης, Χριστόφορος (επιμέλεια) (2014). Χρηστικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών. (ψηφιοποιημένη έκδοση από το 2023, συντομογραφίες-σύμβολα)

This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2010). Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (Β' ανατύπωση. 2009: A' έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.

[2] εξαιρώ - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας

[3] εξαιρώ - Χαραλαμπάκης, Χριστόφορος (επιμέλεια) (2014). Χρηστικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών. (ψηφιοποιημένη έκδοση από το 2023, συντομογραφίες-σύμβολα)