νύκτα

Νέα ελληνικά (el)
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική η νύκτα οι νύκτες
      γενική της νύκτας των νυκτών
    αιτιατική τη νύκτα τις νύκτες
     κλητική νύκτα νύκτες
Και αρχαιοπρεπής γενική ενικού: νυκτός.
Κατηγορία όπως «σοφία» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

νύκτα (καθαρεύουσα) < (διαχρονικό δάνειο) μεσαιωνική ελληνική νύκτα < αρχαία ελληνική νύξ από την αιτιατική «τὴν νύκτα» [1]

Ουσιαστικό

νύκτα θηλυκό

  • (παρωχημένο) παλιότερη μορφή νύχτα που απαντά στην κοινή νεοελληνική μόνο σε εκφράσεις ή στο συνθετικό νυκτο-
    ※  (καθαρεύουσα) Η τρικυμία εξακολουθεί. Εφθάσαμεν, αυθέντα μου καλέ μου. Έμβα μέσα. Την νύκτα, εις τα ξέσκεπα, με τόσην τρικυμίαν, δεν είναι άνθρωπος ν' αντέχη (Σαίξπηρ, Βασιλιάς Λήρ, μετάφραση: Δημήρτιος Βικέλας [μεταγραφή σε μονοτονικό)
    ※  (καθαρεύουσα) Οἱ πετεινοὶ δὲν εἶχαν λαλήσει τὸ τρίτον λάλημα. Ἴσως εἶχαν τρομάξει ἀπὸ τὴν βαθεῖαν, θρηνώδη φωνὴν τοῦ σαλεπτσῆ ὅστις εἶχεν ἀρχίσει τὸ φθινόπωρον, νύκτα βαθιά, νὰ κράζῃ. (Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Ο ξεπεσμένος δερβίσης, 1896)
    ※  (καθαρεύουσα) Μπαρδόν, ποὺ δὲν σηκώνομαι - εἶπεν ὁ Στανᾶς πρὸς τὸν Τζανεράν, – ἀλλὰ βλέπεις σὲ τί χάλια εἶμαι, ἐπέρασα φρικτὴν νύκτα (Νικόλαος Ι. Σπανδωνής, Η Αθήνα μας. Σκηναί εκ του αθηναϊκού βίου, τόμ. 3, (Αθήνα, Γ.Δ. Φέξης, 1893), σελ. 211 [μεταγραφή σε μονοτονικό )

Εκφράσεις
  • ἐν μιᾷ νυκτί (εν μιά νυκτί)

Συγγενικά

θέμα νυκτ-:

θέμα νυχτ-: → δείτε τη λέξη νύχτα
Δεν σχετίζονται τα νυκτός, κατανυκτικός (→ δείτε τη λέξη νύσσω)
  • Νύκτα (γυναικείο επώνυμο)
  • θέμα νυκτ- στα αρχαία ελληνικά: → δείτε τη λέξη νύξ Αρχαίες ελληνικές λέξεις με πρόθημα νυκτο- στο Βικιλεξικό

Αναφορές
  1. νύχτα - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας


Μεσαιωνικά ελληνικά (gkm)

Ετυμολογία

νύκτα < αρχαία ελληνική νύξ από την αιτιατική «τὴν νύκτα» [1]

Ουσιαστικό

νύκτα ή νύχτα
  • νυκτή

Κλιτικοί τύποι
  • νύκτας, νυκτός, νυκτοῦ, νυκτοῦς (γενική ενικού)
  • νύκταν (αιτιατική ενικού)
  • νύκτας (αιτιατική πληθυντικού)

Συγγενικά

θέμα νυκτ-

  • νυκτο- Μεσαιωνικές ελληνικές λέξεις με πρόθημα νυκτο- στο Βικιλεξικό

όπως

  • νυκτοβαδίζω
  • νυκτοβραδιάζομαι
  • νυκτοκλέπτης
  • νυκτόμερο
  • νυκτοπάρωρο
  • νυκτοπεριπατῶ
  • νυκτοσυνοδιά

θέμα νυχτ- → δείτε τη λέξη νύχτα

Αναφορές
  1. νύχτα - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας

Πηγές


Αρχαία ελληνικά (grc)

Κλιτικός τύπος ουσιαστικού

νύκτα θηλυκό

This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.