ἵστημι

Αρχαία ελληνικά (grc)

Αρχικοί χρόνοι	Φωνή Eνεργητική	Φωνή Μέση & Παθητική
Ενεστώτας	ἵστημι	ἵσταμαι
Παρατατικός	ἵστην	ἱστάμην
Μέλλοντας	στήσω	στήσομαι, σταθήσομαι
Αόριστος	ἔστησα	ἐστησάμην - ἔστην, ἐστάθην
Παρακείμενος	στήσας ἔχω	ἕστηκα (ενεργ. τύπος με παθ. σημασία)
Υπερσυντέλικος	στήσας εἶχον	ἑστήκειν, ἑστήκη, εἱστήκειν (ενεργ. τύποι με παθ. σημασία)
Συντελ.Μέλλ.		ἑστήξομαι

Ετυμολογία

ἵστημι < *σί-στη-μι (με ενεστωτικό αναδιπλασιασμό)[1] < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή *stísteh₂- < *steh₂-. Συγγενή: λατινική sto, γερμανική stehen, κ.ά.

Θέματα, μεταπτωτικές βαθμίδες: στη- (*stéh₂-), στα-, στω- (*stóh₂-) > βράχυνση στο-.
θέμα στᾱ- < ίσως επανανάλυση από τον παθητικό αόριστο ἐ-στά-θην [2]

Ρήμα

ἵστημι (παθητική φωνή: ἵσταμαι)

(+ αιτιατική) στήνω κάτι ή κάποιον, κάνω κάτι να σταθεί όρθιο
είμαι υπαρκτός, έχω παρουσία

Σύνθετα

Συγγενικά

ἱστός
σταθερός
στάσις
στατήρ
στατός
στῆμα
στήμων
στοά

(Χρειάζεται επεξεργασία)

Κλίση

ἵστημι

Ενεργητικός Ενεστώτας
προσωπικές εγκλίσεις	οριστική	υποτακτική	ευκτική	προστακτική
ἐγώ	ἵστημι	ἱστῶ	ἱσταίην	-
σύ	ἵστης	ἱστῇς	ἱσταίης	ἵστη
οὗτος	ἵστησι	ἱστῇ	ἱσταίη	ἱστάτω
ἡμεῖς	ἵσταμεν	ἱστῶμεν	ἱσταίημεν/ἱσταῖμεν	-
ὑμεῖς	ἵστατε	ἱστῆτε	ἱσταίητε/ἱσταῖτε	ἵστατε
οὗτοι	ἱστᾶσι(ν)	ἱστῶσι(ν)	ἱσταίησαν/ἱσταῖεν	ἱστάντων / ἱστάτωσαν
ονοματικοί τύποι	απαρέμφατο	μετοχή
ονοματικοί τύποι	ἱστάναι	ἱστάς (γεν. ἱστάντος)	ἱστᾶσα	ἱστάν

Ενεργητικός Παρατατικός
προσωπικές εγκλίσεις	οριστική	υποτακτική	ευκτική	προστακτική
ἐγώ	ἵστην	-	-	-
σύ	ἵστης	-	-	-
οὖτος	ἵστη	-	-	-
ἡμεῖς	ἵσταμεν	-	-	-
ὑμεῖς	ἵστατε	-	-	-
οὗτοι	ἵστασαν	-	-	-

Ενεργητικός Μέλλοντας
προσωπικές εγκλίσεις	οριστική	υποτακτική	ευκτική	προστακτική
ἐγώ	στήσω	-	στήσοιμι	-
σύ	στήσεις	-	στήσοις	-
οὗτος	στήσει	-	στήσοι	-
ἡμεῖς	στήσομεν	-	στήσοιμεν	-
ὑμεῖς	στήσετε	-	στήσοιτε	-
οὗτοι	στήσουσι(ν)	-	στήσοιεν	-
ονοματικοί τύποι	απαρέμφατο	μετοχή
ονοματικοί τύποι	στήσειν	στήσων	στήσουσα	στῆσον

Ενεργητικός Αόριστος α'
προσωπικές εγκλίσεις	οριστική	υποτακτική	ευκτική	προστακτική
ἐγώ	ἔστησα	στήσω	στήσαιμι	-
σύ	ἔστησας	στήσῃς	στήσαις / στήσειας	στῆσον
οὗτος	ἔστησε	στήσῃ	στήσαι / στήσειεν	στησάτω
ἡμεῖς	ἐστήσαμεν	στήσωμεν	στήσαιμεν	-
ὑμεῖς	ἐστήσατε	στήσητε	στήσαιτε	στήσατε
οὗτοι	ἔστησαν	στήσωσι(ν)	στήσαιεν / στήσειαν	στησάντων / στησάτωσαν
ονοματικοί τύποι	απαρέμφατο	μετοχή
ονοματικοί τύποι	στῆσαι	στήσας	στήσασα	στῆσαν

ἵσταμαι

Μέσος / Παθητικός Ενεστώτας
προσωπικές εγκλίσεις	οριστική	υποτακτική	ευκτική	προστακτική
ἐγώ	ἵσταμαι	ἱστῶμαι	ἱσταίμην	-
σύ	ἵστασαι	ἱστῇ	ἱσταῖο	ἵστασο
οὖτος	ἵσταται	ἱστῆται	ἱσταῖτο	ἱστάσθω
ἡμεῖς	ἱστάμεθα	ἱστώμεθα	ἱσταίμεθα	-
ὑμεῖς	ἵστασθε	ἱστῆσθε	ἱσταῖσθε	ἵστασθε
οὗτοι	ἵσταλνται	ἱστῶνται	ἱσταῖντο	ἱστάσθων / ἱστάσθωσαν
ονοματικοί τύποι	απαρέμφατο	μετοχή
ονοματικοί τύποι	ἵστασθαι	ἱστάμενος	ἱσταμένη	ἱστάμενον

Μέσος / Παθητικός Παρατατικός
προσωπικές εγκλίσεις	οριστική	υποτακτική	ευκτική	προστακτική
ἐγώ	ἱστάμην	-	-	-
σύ	ἵστασο	-	-	-
οὗτος	ἵστατο	-	-	-
ἡμεῖς	ἱστάμεθα	-	-	-
ὑμεῖς	ἵστασθε	-	-	-
οὗτοι	ἵσταντο	-	-	-

Μέσος Μέλλοντας
προσωπικές εγκλίσεις	οριστική	υποτακτική	ευκτική	προστακτική
ἐγώ	στήσομαι	-	στησοίμην	-
σύ	στήσῃ / στήσει	-	στήσοιο	-
οὖτος	στήσεται	-	στήσοιτο	-
ἡμεῖς	στησόμεθα	-	στησοίμεθα	-
ὑμεῖς	στήσεσθε	-	στήσοισθε	-
οὗτοι	στήσονται	-	στήσοιντο	-
ονοματικοί τύποι	απαρέμφατο	μετοχή
ονοματικοί τύποι	στήσεσθαι	στησόμενος	στησομένη	στησόμενον

Παθητικός Μέλλοντας α'
προσωπικές εγκλίσεις	οριστική	υποτακτική	ευκτική	προστακτική
ἐγώ	σταθήσομαι	-	σταθησοίμην	-
σύ	σταθήσῃ / σταθήσει	-	σταθήσοιο	-
οὖτος	σταθήσεται	-	σταθήσοιτο	-
ἡμεῖς	σταθησόμεθα	-	σταθησοίμεθα	-
ὑμεῖς	σταθήσεσθε	-	σταθήσοισθε	-
οὗτοι	σταθήσονται	-	σταθήσοιντο	-
ονοματικοί τύποι	απαρέμφατο	μετοχή
ονοματικοί τύποι	σταθήσεσθαι	σταθησόμενος	σταθησομένη	σταθησόμενον

Σημειώσεις

παρόμοια κλίνονται: ὀνίνημι, πίμπλημι, πίμπρημι (ἄγαμαι, δύναμαι, ἐπίσταμαι)

Αναφορές

«ίσταμαι» με εκτενές σχόλιο - Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2010). Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (Β' ανατύπωση. 2009: A' έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.
s.v. «σταθερός» - Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2010). Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (Β' ανατύπωση. 2009: A' έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.

Πηγές

ἵστημι - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
ἵστημι - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.

This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] «ίσταμαι» με εκτενές σχόλιο - Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2010). Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (Β' ανατύπωση. 2009: A' έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.

[2] s.v. «σταθερός» - Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2010). Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (Β' ανατύπωση. 2009: A' έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.