χρύσεος

Αρχαία ελληνικά (grc)

Ετυμολογία

χρύσεος < χρυσός

Επίθετο

χρύσεος, -έα, -εον & χρύσεος, -ος, -ον

  1. ο χρυσός ως επίθετο, κυριολεκτικά και μεταφορικά, ο λαμπρός αλλά και ο πολύτιμος
    ↪ χρυσέη Ἀφροδίτη, ὦ χρυσοῖ θεοί
    ↪ χρυσῆ ὑγίεια
    χρυσοῦν σκῆπτρον, χρυσῆ μάχαιρα
  2. ο χρυσαφής ως χρώμα
    ↪ χρυσᾶ νέφη
  3. το κιτρινάδι, ο κρόκος του αυγού
    ↪ τῶν τα χρυσᾶ
  4. ο σχετικός με τον χρυσό
    ↪ χρύσεια μέταλλα : τα μεταλλεία χρυσού
  5. ο πλούσιος
    ※  Διογένης Λαέρτιος
    τούς τε περὶ Πλάτωνα Διονυσοκόλακας καὶ αὐτὸν Πλάτωνα χρυσοῦν, καὶ Ἀριστοτέλη ἄσωτον, <ὃν> καταφαγόντα τὴν πατρῴαν οὐσίαν
χρύσεος χρυσέα
γένη → αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
↓ πτώσεις       ενικός      
χρυσεο- χρυσεᾱ- χρυσεο-
ονομαστική ὁ χρύσεος   > χρυσοῦς ἡ χρυσέᾱ   > χρυσῆ τὸ χρύσεον   > χρυσοῦν
      γενική τοῦ χρυσέου   > χρυσοῦ τῆς χρυσέᾱς > χρυσῆς τοῦ χρυσέου   > χρυσοῦ
      δοτική τῷ χρυσέῳ    > χρυσῷ τῇ χρυσέᾳ   > χρυσῇ τῷ χρυσέῳ    > χρυσῷ
    αιτιατική τὸν χρύσεον   > χρυσοῦν τὴν χρυσέᾱν > χρυσῆν τὸ χρύσεον   > χρυσοῦν
     κλητική ὦ! χρύσεε   - χρυσοῦς χρυσέᾱ   > χρυσῆ χρύσεον   > χρυσοῦν
↓ πτώσεις   πληθυντικός  
ονομαστική οἱ χρύσεοι   > χρυσοῖ αἱ χρύσεαι   > χρυσαῖ τὰ χρύσεᾰ   > χρυσᾶ
      γενική τῶν χρυσέων > χρυσῶν τῶν χρυσέων > χρυσῶν τῶν χρυσέων > χρυσῶν
      δοτική τοῖς χρυσέοις > χρυσοῖς ταῖς χρυσέαις > χρυσαῖς τοῖς χρυσέοις > χρυσοῖς
    αιτιατική τοὺς χρυσέους > χρυσοῦς τὰς χρυσέᾱς > χρυσᾶς τὰ χρύσεᾰ   > χρυσᾶ
     κλητική ὦ! χρύσεοι   > χρυσοῖ χρύσεαι   > χρυσαῖ χρύσεᾰ   > χρυσᾶ
    δυϊκός  
ονομ-αιτ-κλ τὼ χρυσέω   > χρυσώ τὼ χρυσέᾱ   > χρυσᾶ τὼ χρυσέω   > χρυσώ
      γεν-δοτ τοῖν χρυσέοιν > χρυσοῖν τοῖν χρυσέαιν > χρυσαῖν τοῖν χρυσέοιν > χρυσοῖν
Οι σπάνιες κλητικές πτώσεις, ίδιες με τις ονομαστικές.
2η&1η κλίση, ομάδα 'χρύσεος χρυσοῦς', Κατηγορία 'χρύσεος' όπως «χρύσεος» - Παράρτημα:Επίθετα & Μετοχές
ιωνική κλίση
στην ιωνική διάλεκτο
γένη → αρσενικό θηλυκό ουδέτερο
↓ πτώσεις       ενικός      
χρυσεο- χρυσεᾱ- χρυσεο-
ονομαστική ὁ χρύσεος ἡ χρυσέη τὸ χρύσεον
      γενική τοῦ χρυσέου τῆς χρυσέης τοῦ χρυσέου
      δοτική τῷ χρυσέῳ τῇ χρυσέῃ τῷ χρυσέῳ
    αιτιατική τὸν χρύσεον τὴν χρυσέην τὸ χρύσεον
     κλητική ὦ! χρύσεε χρυσέη χρύσεον
↓ πτώσεις   πληθυντικός  
ονομαστική οἱ χρύσεοι αἱ χρύσεαι τὰ χρύσεᾰ
      γενική τῶν χρυσέων τῶν χρυσεέων
& χρυσεῶν		 τῶν χρυσέων
      δοτική τοῖς χρυσέοισῐ(ν)
& χρυσέοις		 ταῖς χρυσέησῐ(ν) τοῖς χρυσέοισῐ(ν)
& χρυσέοις
    αιτιατική τοὺς χρυσέους τὰς χρυσέᾱς τὰ χρύσεᾰ
     κλητική ὦ! χρύσεοι χρύσεαι χρύσεᾰ
    δυϊκός  
ονομ-αιτ-κλ τὼ χρυσέω τὼ χρυσέᾱ τὼ χρυσέω
      γεν-δοτ τοῖν χρυσέοιν τοῖν χρυσέαιν τοῖν χρυσέοιν
Οι κλητικές πτώσεις, σπάνιες.
2η&1η κλίση, ομάδα 'χρύσεος χρυσοῦς', Κατηγορία 'χρύσεος' όπως «χρύσεος» - Παράρτημα:Επίθετα & Μετοχές
κλίση -ος-ος-ον
κλίση -ος, -ος, -ον
→ γένη αρσενικό & θηλυκό ουδέτερο
↓ πτώσεις       ενικός      
ονομαστική ὁ/ἡ χρύσεος τὸ χρύσεον
      γενική τοῦ/τῆς χρυσέου τοῦ χρυσέου
      δοτική τῷ/τῇ χρυσέῳ τῷ χρυσέῳ
    αιτιατική τὸν/τὴν χρύσεον τὸ χρύσεον
     κλητική ὦ! χρύσεε χρύσεον
↓ πτώσεις   πληθυντικός  
ονομαστική οἱ/αἱ χρύσεοι τὰ χρύσεᾰ
      γενική τῶν χρυσέων τῶν χρυσέων
      δοτική τοῖς/ταῖς χρυσέοις τοῖς χρυσέοις
    αιτιατική τοὺς/τὰς χρυσέους τὰ χρύσεᾰ
     κλητική ὦ! χρύσεοι χρύσεᾰ
    δυϊκός  
ονομ-αιτ-κλ τὼ χρυσέω τὼ χρυσέω
      γεν-δοτ τοῖν χρυσέοιν τοῖν χρυσέοιν
2η κλίση, Κατηγορία 'δύσκολος' όπως «δύσκολος» - Παράρτημα:Επίθετα & Μετοχές

Σημειώσεις

Πηγές
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.