πέτομαι

πέτομαι < (κληρονομημένο) αρχαία ελληνική πέτομαι Συγκρίνετε με το πετάω

ΔΦΑ : /ˈpe.to.me/

τυπογραφικός συλλαβισμός : πέ‐το‐μαι

πέτομαι (και δημοτική[1])

1. (για πτηνά, έντομα, τον νου και τη σκέψη) πετάω

   ※  Αριστοτέλης Βαλαωρίτης (1824-1879), Ο Γώγος
   Τρέχει θολὸ κι ἀγνώριστο τοῦ Λούρου τὸ ποτάμι,
   ὅπου σταλάζει μυστικὰ τὸ δάκρυ τῆς Ἠπείρου.
   Ὁ γέρο-Πίνδος κάτασπρος καὶ πάντ᾿ ἀνδρειωμένος
   πέτεται μὲ τὰ χιόνια του καὶ μὲ τὴν κλεφτουριά του·
   στὸν ἥλιο ποὺ βασίλευε, τὸ μάτι του στυλώνει
   καὶ λέγει στ᾿ ἄστρο τ᾿ οὐρανοῦ: «Ἐκεῖ ποὺ πᾶς νὰ δύσεις
   ἂν σ᾿ ἐρωτήσουνε γιὰ μέ, νὰ πεῖς πῶς δὲν πεθαίνω.»

2. (μεταφορικά) κομπάζω, καυχιέμαι, καμαρώνω

   ※  Κωστής Παλαμάς, Η φλογέρα του Βασιλιά, στίχος 58 (1910)
   Στη λεβεντιά του πέτεται κι ας είναι με τους σκλάβους.
   Δε λες πως πάει στον τόπο του ραγιάς από τα ξένα,
   λες από πόλεμο γυρνά και θρόνος τον προσμένει. [60]
   Μόνος αυτός δε γονατά, μόνος αυτός δε σκύβει.

• πέτεται (πετάει)
• πετάμενος, πετούμενος (μετοχές)

πέτομαι, ήδη ομηρικό < θέμα πετ- πρωτοϊνδοευρωπαϊκή *peth₂- (πετάω)

πέτομαι

1. (για τη φήμη) διαδίδομαι γρήγορα
2. (για βέλη και ακόντια) κινούμαι με μεγάλη ταχύτητα
3. (για ανθρώπους) κινούμαι πολύ γρήγορα
4. (σχετικά με την ελπίδα) παίρνω φτερά, παίρνω θάρρος
5. (για χαρακτήρα) είμαι άστατος
6. (για πτηνά, έντομα, τον νου και τη σκέψη)
   1. πετάω
   2. φτερουγίζω, γυρίζω άσκοπα εδώ κι εκεί

• ἵπταμαι
• πέταμαι
• (ελληνιστική κοινή) πετάω / πετῶ

• πτάμενος νοήματι: αυτός που πετάει με το νου, με τη σκέψη

θέμα πετ- πρωτοϊνδοευρωπαϊκή ρίζα *peth₂-

άλλα θέματα, μεταπτωτικές βαθμίδες

• ποτ- → δείτε τη λέξη ποταμός
• πτε- → δείτε τη λέξη πτερόν
• πτη- → δείτε τη λέξη πτῆσις
• πτ, πτω- → δείτε τη λέξη πίπτω

για θέμα πετα- δείτε πετάννυμι

• πετάννυμι

• πέτομαι - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• πέτομαι - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.