ἄγνυμι

ἄγνυμι < πιθανόν συγγενές του ῥήγνυμι, ρίζα -Fαγ- ή -αγ- και πρόσφυμα -νυ- (ἄγνυμι) ή κατά τα βαρύτονα, ἀγνύω

ἄγνυμι (απαντά συνήθως ως σύνθετο κατάγνυμι)

1. συντρίβω, σπάζω, κομματιάζω

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 4 (Δ. Ὁρκίων σύγχυσις. Ἀγαμέμνονος ἐπιπώλησις.), στίχ. 214 (213-214)

   αὐτίκα δ᾽ ἐκ ζωστῆρος ἀρηρότος ἕλκεν ὀϊστόν· | τοῦ δ᾽ ἐξελκομένοιο πάλιν ἄγεν ὀξέες ὄγκοι.

   κι ευθύς από την ζώνην την δυνατήν ετράβηξε το βέλος· | και ως τραβούσε, γυρτές οπίσω εκόπηκαν οι μυτερές αγκίδες.

   Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 3 (γ. Ἰθακησίων ἐκκλησία καὶ Τηλεμάχου ἀποδημία.), στίχ. 298 (298-299)

   ἀτὰρ νῆάς γε ποτὶ σπιλάδεσσιν ἔαξαν | κύματ᾽·

   τα πλοία όμως έγιναν συντρίμμια πάνω στα βράχια | από τα κύματα.

   Μετάφραση σε πεζό (2006): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, @greek‑language.gr

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 11 (λ. Ἀλκίνου ἀπόλογοι: Νέκυια.), στίχ. 65 (62-65)

   Κίρκης δ᾽ ἐν μεγάρῳ καταλέγμενος οὐκ ἐνόησα | ἄψορρον καταβῆναι ἰὼν ἐς κλίμακα μακρήν, | ἀλλὰ καταντικρὺ τέγεος πέσον· ἐκ δέ μοι αὐχὴν | ἀστραγάλων ἐάγη, ψυχὴ δ᾽ Ἄϊδόσδε κατῆλθε.

   στης Κίρκης το παλάτι, στον ύπνο βυθισμένος πλάγιασα στο δώμα, | κι ο νους μου σκοτισμένος δεν μ᾽ άφησε να κατεβώ την ίδια | σκάλα την ψηλή που ανέβηκα, γκρεμοτσακίστηκα με το κεφάλι | από τη στέγη· | έτσι, συντρίφτηκαν οι αστράγαλοι στον σβέρκο μου, κι ευθύς στον Άδη κατέβηκε η ψυχή μου.

   Μετάφραση σε πεζό (2006): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, @greek‑language.gr

   ※  5ος πκε αιώνας ⌘ Εὐριπίδης, Ἑλένη, στίχ. 410 (409-410)

   ναῦς δὲ πρὸς πέτραις | πολλοὺς ἀριθμοὺς ἄγνυται ναυαγίων.

   Συντρίμμια | γίνηκε το καράβι μου στους βράχους.

   Μετάφραση (2006): Τάσος Ρούσσος, Αθήνα: ΟΕΔΒ @greek‑language.gr

2. (μεταφορικά) διαχέω, διασκορπίζω

   ※  7ος πκε αιώνας ⌘ Ἡσίοδος, (αποδίδεται) Ἀσπὶς Ἡρακλέους^w, 279 (278-279)

   τοὶ μὲν ὑπὸ λιγυρῶν συρίγγων ἵεσαν αὐδὴν | ἐξ ἁπαλῶν στομάτων, περὶ δέ σφισιν ἄγνυτο ἠχώ·

   Οι άντρες κάτω απ᾽ τον ήχο των γλυκόφωνων συρίγγων αφήνανε φωνή | απ᾽ τα απαλά τους στόματα και γύρω τους η ηχώ σκορπούσε.

   Μετάφραση (2001): Σταύρος Γκιργκένης, Θεσσαλονίκη: Ζήτρος @greek‑language.gr

3. ακολουθώ πορεία μη ευθεία, σπαστή, ελικοειδή

   ποταμὸς περὶ καμπὰς πολλὰς ἀγνύμενος

4. η μετοχή παρακειμένου κατεαγώς σημαίνει καταβεβλημένος

• διασπῶ
• θλάω
• θραύω
• ῥήγνυμι
• συντρίβω

δείτε και τα παράγωγά τους, όπως κάταγμα, κάταξις

• → λείπει η κλίση

Ρηματικοί τύποι:

• ιωνικός τύπος : ενεργ. παρακ. με παθητική σημασία ἔηγα
• ἆξαι & ἄξαι: απαρέμφατο αορίστου
• ἆξον: προστακτική αορίστου

• ἄγνυμι - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• ἄγνυμι - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.