χεῖλος

Αρχαία ελληνικά (grc)
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
χειλεσ-
ονομαστική τὸ χεῖλος τὰ χείλη - χείλεᾰ
      γενική τοῦ χείλους - χείλεος τῶν χειλῶν - χειλέων
      δοτική τῷ χείλει - χείλεῐ̈ τοῖς χείλεσῐ(ν)
    αιτιατική τὸ χεῖλος τὰ χείλη - χείλεα
     κλητική ὦ! χεῖλος χείλη - χείλεα
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  χείλει - χείλεε
γεν-δοτ τοῖν  χειλοῖν - χειλέοιν
3η κλίση, Κατηγορία 'βέλος' όπως «σκεῦος» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

χεῖλος < → λείπει η ετυμολογία

Ουσιαστικό

χεῖλος ( & δωρικός τύπος  χῆλος & αιολικός τύπος  χέλλος )

  1. το χείλος του στόματος
    ↪ ἐγέλασσε χείλεσιν (όχι με την καρδιά του)
    ↪ δάκνων τὰ χείλη (δαγκώνοντας τα χείλη του, δηλ. αμήχανος)
    ↪ χείλη προσεγγίσαι χείλεσιν (για το φιλί
  2. το στόμα
    ↪ χείλεσιν ἀμφιλάλοις
    ↪ ἐπὶ τοῖς χείλεσι τὰς ψυχὰς ἔχοντες (:με την ψυχή στο στόμα)
  3. άκρο
    ※  7ος πκε αιώνας ⌘ Ἡσίοδος, Ἔργα καὶ Ἡμέραι, 97 (96-98)
    μούνη δ᾽ αὐτόθι Ἐλπὶς ἐν ἀρρήκτοισι δόμοισιν | ἔνδον ἔμεινε πίθου ὑπὸ χείλεσιν, οὐδὲ θύραζε | ἐξέπτη·
    Και μόνο η Ελπίδα εκεί στο άθραυστο σπίτι της | έμεινε μέσα, από του πιθαριού τα χείλη κάτω, κι έξω δεν πέταξε | απ᾽ την πόρτα.
    Μετάφραση (2001): Σταύρος Γκιργκένης, Θεσσαλονίκη: Ζήτρος @greek‑language.gr
  4. όχθη
    ↪ αὐτὸς δὲ ἐπὶ τοῦ χείλεος τοῦ ποταμοῦ τύπτει... (αυτός δε στην όχθη του ποταμού χτυπά...)

Εκφράσεις
  • ἀπ᾽ ἄκρου χειλέων φιλοσοφεῖν ή άλλο απαρέμφατο: επιφανειακά
  • ἀπὸ χειλέων σε αντιδιαστολή προς το ἀπὸ καρδίας
  • ἐπ᾽ ἄκρου τοῦ χείλους : στην άκρη της γλώσσας, έτοιμος να ξεστομίσει κάτι

Συγγενικά

Πηγές
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.