κελαηδώ

Νέα ελληνικά (el)

Ετυμολογία

κελαηδώ < (κληρονομημένο) αρχαία ελληνική κελαδῶ, συνηρημένος τύπος του κελαδέω (βγάζω δυνατό ήχο). Η σημασία «τραγουδάω», μεσαιωνική.[1]
Ο Μπαμπινιώτης στο Λεξικό του[2] προκρίνει τις γραφές με ιώτα -ι- και θεωρεί τις γραφές με -η- παρετυμολογική επίδραση από τη λέξη αηδόνι, αλλά στο Ετυμολογικό Λεξικό του[3] το λήμμα είναι κελαηδώ.

Προφορά
ΔΦΑ : /ce.lai̯ˈðo/
τυπογραφικός συλλαβισμός : κε‐λαϊ‐δώ

Ρήμα

κελαηδώ/κελαηδάω, πρτ.: κελαηδούσα/κελάηδαγα, αόρ.: κελάηδησα (χωρίς παθητική φωνή)

  1. κελαηδώ ή κελαηδάω
    1. παράγω ήχους μελωδικούς, τραγουδώ (για πουλιά)
      ※  Ξημέρωσε ο Θεός την ήμερα και τα πουλάκια άρχισαν να πετούν και να κελαηδούν στα δέντρα του βασιλικού περιβολιού. (Ανδρέας Καρκαβίτσας, Η κακή αδερφή)
    2. (μεταφορικά) μιλάω συνεχώς, φλυαρώ
      ※  Το ωραίο σωματάκι της, / όταν μπαίνω σπίτι της, / κελαηδάει / σαν να ήτανε καμπαναριό (Γιώργος Σαραντάρης, Το ωραίο σωματάκι της)
  2. κελαηδάω
    1. (λαϊκότροπο) μαρτυρώ, ομολογώ μετά από πίεση
      ※  Ο πράκτορας που «κελάηδησε» (* εφημερίδα Το Βήμα)

Συγγενικά

Σύνθετα:

  • γλυκοκελαηδώ
  • σιγοκελαηδώ

Κλίση

Και παρατατικός: κελάηδαγα

    Ενεργητική φωνή
Εξακολουθητικοί χρόνοι
πρόσωπα Ενεστώτας Παρατατικός Εξ. Μέλλ. Υποτακτική Προστακτική Μετοχή
α' ενικ. κελαηδάω - κελαηδώ κελαηδούσα θα κελαηδάω - κελαηδώ να κελαηδάω - κελαηδώ κελαηδώντας
β' ενικ. κελαηδάς κελαηδούσες θα κελαηδάς να κελαηδάς κελάηδα, κελάηδαγε
γ' ενικ. κελαηδάει - κελαηδά κελαηδούσε θα κελαηδάει - κελαηδά να κελαηδάει - κελαηδά
α' πληθ. κελαηδάμε - κελαηδούμε κελαηδούσαμε θα κελαηδάμε - κελαηδούμε να κελαηδάμε - κελαηδούμε
β' πληθ. κελαηδάτε κελαηδούσατε θα κελαηδάτε να κελαηδάτε κελαηδάτε
γ' πληθ. κελαηδάν(ε) - κελαηδούν(ε) κελαηδούσαν(ε) θα κελαηδάν(ε) - κελαηδούν(ε) να κελαηδάν(ε) - κελαηδούν(ε)
Συνοπτικοί χρόνοι
πρόσωπα Αόριστος Συνοπτ. Μέλλ. Υποτακτική Προστακτική Απαρέμφατο
α' ενικ. κελάηδησα θα κελαηδήσω να κελαηδήσω κελαηδήσει
β' ενικ. κελάηδησες θα κελαηδήσεις να κελαηδήσεις κελάηδα, κελάηδησε
γ' ενικ. κελάηδησε θα κελαηδήσει να κελαηδήσει
α' πληθ. κελαηδήσαμε θα κελαηδήσουμε να κελαηδήσουμε
β' πληθ. κελαηδήσατε θα κελαηδήσετε να κελαηδήσετε κελαηδήστε
γ' πληθ. κελάηδησαν
κελαηδήσαν(ε)		 θα κελαηδήσουν(ε) να κελαηδήσουν(ε)
Συντελεσμένοι χρόνοι
πρόσωπα Παρακείμενος Υπερσυντέλικος Συντελ. Μέλλ. Υποτακτική Προστακτική
α' ενικ. έχω κελαηδήσει είχα κελαηδήσει θα έχω κελαηδήσει να έχω κελαηδήσει
β' ενικ. έχεις κελαηδήσει είχες κελαηδήσει θα έχεις κελαηδήσει να έχεις κελαηδήσει
γ' ενικ. έχει κελαηδήσει είχε κελαηδήσει θα έχει κελαηδήσει να έχει κελαηδήσει
α' πληθ. έχουμε κελαηδήσει είχαμε κελαηδήσει θα έχουμε κελαηδήσει να έχουμε κελαηδήσει
β' πληθ. έχετε κελαηδήσει είχατε κελαηδήσει θα έχετε κελαηδήσει να έχετε κελαηδήσει
γ' πληθ. έχουν κελαηδήσει είχαν κελαηδήσει θα έχουν κελαηδήσει να έχουν κελαηδήσει


Μεταφράσεις
    κελαηδώ

Αναφορές
  1. κελαηδώ - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας
  2. Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2002). Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας (Βʹ έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας. (Αʹ έκδοση: 1998)
  3. Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2010). Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (Β' ανατύπωση. 2009: A' έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.