ἀέξω

ἀέξω < → λείπει η ετυμολογία

ἀέξω ποιητικός τύπος του αὔξω

1. αυξάνω, διευρύνω, ενθαρρύνω, ανατρέφω, ισχυροποιώ

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 11 (λ. Ἀλκίνου ἀπόλογοι: Νέκυια.), στίχ. 195 (195-196)

   ἔνθ᾽ ὅ γε κεῖτ᾽ ἀχέων, μέγα δὲ φρεσὶ πένθος ἀέξει | σὸν νόστον ποθέων· χαλεπὸν δ᾽ ἐπὶ γῆρας ἱκάνει.

   Κείτεται εκεί περίλυπος, το πένθος μέσα τουμέρα τη μέρα μεγαλώνει, | ποθώντας τον δικό σου νόστο, και τον βαραίνουν τα γεράματα.

   Μετάφραση σε πεζό (2006): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, @greek‑language.gr

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 17 (ρ. Τηλεμάχου καὶ Ὀδυσσέως ἐπάνοδος εἰς Ἰθάκην.), στίχ. 489 (489-491)

   Τηλέμαχος δ᾽ ἐν μὲν κραδίῃ μέγα πένθος ἄεξε | βλημένου, οὐδ᾽ ἄρα δάκρυ χαμαὶ βάλεν ἐκ βλεφάροιϊν, | ἀλλ᾽ ἀκέων κίνησε κάρη, κακὰ βυσσοδομεύων.

   Όσο για τον Τηλέμαχο, ένιωσε μέσα του την πίκρα να φουσκώνει, | αλλά δεν άφησε από τα βλέφαρά του να κυλήσει δάκρυ· | κουνώντας μόνο το κεφάλι, βυσσοδομούσε την εκδίκηση.

   Μετάφραση σε πεζό (2006): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, @greek‑language.gr

2. ανυψώνω, δοξάζω, εκθειάζω, επαινώ

   ※  7ος πκε αιώνας ⌘ Ἡσίοδος, Ἔργα καὶ Ἡμέραι, 6 (6-8)

   ῥεῖα δ᾽ ἀρίζηλον μινύθει καὶ ἄδηλον ἀέξει, | ῥεῖα δέ τ᾽ ἰθύνει σκολιὸν καὶ ἀγήνορα κάρφει | Ζεὺς ὑψιβρεμέτης, ὃς ὑπέρτατα δώματα ναίει.

   εύκολα τον περιφανή μειώνει και υψώνει τον αφανή, | εύκολα διορθώνει το άδικο και ταπεινώνει τον υπερόπτη, | ο Δίας που από ψηλά βροντά και κατοικεί στα υπέρτατα δώματα.

   Μετάφραση (2001): Σταύρος Γκιργκένης, Θεσσαλονίκη: Ζήτρος @greek‑language.gr

3. διασκορπίζω, εξαπλώνομαι, υπερβάλλω, μεγαλοποιώ

   ※  5ος πκε αιώνας ⌘ Σοφοκλῆς, Αἴας, στίχ. 226

   τὰν ὁ μέγας μῦθος ἀέξει.

   και μεγάλος ο λόγος τους γρήγορα τώρα φουσκώνει.

   Μετάφραση (2012): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, Αθήνα: ΜΙΕΤ @greek‑language.gr

4. (στην παθητική φωνή) αυξάνομαι, γίνομαι μεγάλος

   ※  8ος πκε αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 11 (Λ. Ἀγαμέμνονος ἀριστεία.), στίχ. 84 (84-85)

   Ὄφρα μὲν ἠὼς ἦν καὶ ἀέξετο ἱερὸν ἦμαρ, | τόφρα μάλ᾽ ἀμφοτέρων βέλε᾽ ἥπτετο, πῖπτε δὲ λαός·

   Και όσο ήτο αυγή και τ᾽ άγιο φως αύξαινε της ημέρας, | έπεφταν και των δυο στρατών άνδρες πολλοί στην μάχη

   Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

   ※  7ος πκε αιώνας ⌘ Ἡσίοδος, Ἔργα καὶ Ἡμέραι, 377 (376-377)

   μουνογενὴς δὲ πάις εἴη πατρώιον οἶκον | φερβέμεν· ὣς γὰρ πλοῦτος ἀέξεται ἐν μεγάροισιν·

   Είθε να έχεις ένα παιδί μοναχογιό τον πατρικό να σώζει | οίκο. Μ᾽ αυτόν τον τρόπο στο σπίτι μέσα αυξάνει ο πλούτος.

   Μετάφραση (2001): Σταύρος Γκιργκένης, Θεσσαλονίκη: Ζήτρος @greek‑language.gr

• → και δείτε τις λέξεις βίος και αὔξω

• → λείπει η κλίση

• ἀέξω - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• ἀέξω - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.