ἁμαρτάνω

ἁμαρτάνω < (ίσως) πρωτοϊνδοευρωπαϊκή ρίζα *h₂mert- (χάνω, σφάλλω) (α στερητικό + πιθανόν ρίζα σμαρ- ή μερ- όπου προστίθεται το πρόσφυμα τ = ασμαρτ με ταυτόχρονη τροπή του σ σε δασεία = ἁμαρτ και με τελικό πρόσφυμα -αν- = ἁμαρτάνω)

ἁμαρτάνω

1. αποτυγχάνω να βρω το στόχο μου

   Ἀτρεΐδης μὲν ἅμαρτε͵ παραὶ δέ οἱ ἐτράπετ΄ ἔγχος (Ιλιάδα Λ 233 )

   Ο Ατρείδης το κοντάρι πέταξε λοξά και δεν τον βρήκε (μετάφραση Καζαντζάκη-Κακριδή)

2. σφάλλω

   ὅτι μὲν γὰρ φρονήσεις ᾤετο εἶναι πάσας τὰς ἀρετάς͵ ἡμάρτανεν͵ ὅτι δ΄ οὐκ ἄνευ φρονήσεως͵ καλῶς ἔλεγεν (Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια, 1144b.21 )

3. πράττω το κακό

   εἰκότως δὲ τῇ ἐλευθεριότητι ἀνελευθερία ἐναντίον λέγεται· μεῖζόν τε γάρ ἐστι κακὸν τῆς ἀσωτίας͵ καὶ μᾶλλον ἐπὶ ταύτην ἁμαρτάνουσιν ἢ κατὰ τὴν λεχθεῖσαν ἀσωτίαν (Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια, 1122a.13-16 )

• το ρήμα έχει και επικό αόριστο β΄ ἤμαρτον
• ο μέλλοντας ἁμαρτήσομαι έχει ενεργητική σημασία

• ἁμαρτία
• ἁμάρτημα
• (ἁν)αμάρτητος
• νημερτής
• ἁμαρτωλός, ἁμάρτησις (χριστιανικής εποχής)

• ἐξαμαρτάνω
• προσαμαρτάνω
• συνεξαμαρτάνω
• προεξαμαρτάνω
• διαμαρτάνω

• ἁμαρτάνω - Βασικό Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής - Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία - Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2006‑2008. greek‑language.gr
• ἁμαρτάνω - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• ἁμαρτάνω - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.